به گزارش ستاره صبح آنلاین به نقل از اقتصادآنلاین _ نیلوفر محبی؛ درحالی که مساله بی‌آبی استان‌های کشور هر روز خبرساز می‌شود، پایتخت هم با خشکسالی بی‌سابقه در ۵۰ سال اخیر دست‌وپنجه نرم می‌کند.براساس آخرین آماری که توسط معاون شرکت تامین و تصفیه آبفای استان تهران داده شده، درحال‌حاضر ذخایر آب تهران با کمبود ۴۱ درصدی مواجه شده است. محمد شهریاری، مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای تهران، نیز روزهای پایانی آبان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت ذخیره سدهای پنجگانه تهران، اظهار کرده بود که حجم ذخیره مخازن سدهای تهران ۴۰۹ میلیون مترمکعب است. یعنی در مقایسه با ۶۸۱ میلیون متر مکعب روز مشابه سال گذشته با کسری ۲۷۲ میلیون مترمکعبی ذخیره آب مواجه هستیم.در چنین شرایطی هواشناسان، سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ را هم از سال آبی قبل خشک‌تر و کم‌باران‌تر پیش‌بینی کرده‌اند.
افزایش تقاضا به جای مدیریت
تهران به واسطه شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی، اقلیم نیمه‌خشک و دور بودنش از رودخانه‌های پرآب بیشتر در معرض کمبود انباشت آب قرار دارد. به گفته کارشناسان تاثیر بارندگی‌های اخیر بر افزایش ذخیره سدهای تامین‌کننده آب شرب تهران، بسیار اندک بوده‌است.
حسین آخانی، کارشناس محیط‌زیست و عضو هیات علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در این باره به اقتصادآنلاین گفت: متاسفانه همواره شاهد عدم مدیریت صحیح منابع آبی کشور توسط وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی بوده‌ایم. این دو وزارتخانه تنها باعث ایجاد تقاضا برای منابع آبی موجود می‌شوند اما هیچگاه مدیریت درستی بر این منابع محدود نداشته و ندارند.
آخانی با اشاره به این که آب تهران توسط سدهای طالقان، امیرکبیر، ماملو، لار و لتیان تامین می‌شود، ادامه داد: ممکن است در صورت بارندگی مناسب، امسال را در پایتخت با خشکسالی شدید مواجه نشویم، اما در صورت تداوم کاهش بارش‌ها، نه تنها پایتخت بلکه همه جای ایران با مشکل آب مواجه خواهد شد.
او افزود: علاوه بر این در تهران به دلیل برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، با فرونشست جدی زمین در دشت ورامین مواجه هستیم و به طور حتم در صورت ادامه این روند، بحران شدیدتر خواهد شد. این پدیده نتیجه چندین سال برداشت بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی است که خود را به شکل فرونشست نشان می‌دهد و ادامه آن می‌تواند کل تهران را تحت تاثیر قرار دهد.
دردسر توهم پر آبی در پایتخت
آخانی در پاسخ به این پرسش که این بحران تا چه اندازه در تهران محتمل است، با اشاره به خشک شدن سد لار در چندسال گذشته، گفت: واقعیت آن است که بدون توجه به این که در کدام حوضه آبی قرار داریم، در مدیریت آبی به خطا رفته‌ایم و فلسفه استفاده درست از آب را فراموش کرده‌ایم.
او ادامه داد: برنامه وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی به جای آن که برمبنای مدیریت مصرف تدوین شود، مبتنی بر ایجاد تقاضا بوده و نتیجه آن نیز ایجاد و ساخت سدهای جدید روی هر منبع آبی شده است. به گونه‌ای که برای تمام منابع آبی برنامه‌ریزی کرده و به منظور استفاده دائم روی آن حساب کرده‌اند. بدون توجه به آن که ایران آب و هوایی خشک دارد و در نتیجه همواره عدم قطعیت بر آن حاکم است.
این کارشناس حوزه محیط‌زیست افزود: به همین دلیل شاهد آنیم که اکنون کشاورزان روستانشین در جای جای ایران دچار مشکل معیشتی شده‌اند؛ در حالی که تا پیش از درست کردن سدها، این گروه از مردم هیچ مشکی نداشتند.
آخانی با بیان این که احداث سد و یا انتقال آب، باعث ایجاد توهم پرآبی در میان مردم می‌شود، خاطرنشان کرد: به طور مثال شاهد ساخت‌وسازهای گسترده و بی‌رویه‌ای در نقاط مختلف تهران هستیم و این موارد باعث ایجاد بار سنگینی بر دوش منابع آبی اطراف تهران خواهد شد.
بحران سرایت می‌کند
عضو هیات علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران افزود: با ادامه این شرایط، هیچ تفاوتی نخواهد داشت که اکنون شاهد بارندگی باشیم یا خیر، بلکه می‌توان به قطعیت از بحران در آینده نزدیک در تهران و مناطق اطراف آن صحبت کرد. بحرانی که نمونه‌های آن را در مناطق مختلف کشور نیز شاهد هستیم. متاسفانه دولت کنونی با وجود آنکه مشکلات ناشی از کمبود آب و عدم مدیریت درست آب را در همین ابتدا می‌بیند، اما اراده‌ای بر جلوگیری از ساخت‌وسازهای جدید در تهران ندارد.
وی در خصوص راهکارهای حل این مشکل نیز با بیان این که موضوع آب مساله‌ای چند وجهی و پیچیده است، افزود: موضوع آب در ایران مشابه مثال فردی چاق است که به دلیل پرخوری دچار این گرفتاری شده است اما هنگامی که پزشک نخوردن غذا یا کم خوردن را علاج کار می‌داند، اطرافیان به دلیل دلسوزی و عدم آگاهی این کار را دردآور و ناراحت‌کننده می‌دانند.
اراده‌ای در این دولت دیده نمی‌شود
آخانی با تاکید بر این که در ایران وزرا تصمیم گیران اصلی نیستند، ادامه داد: وقتی که توسط دولت تقاضاهای سنگینی برای منابع آبی ایجاد شده و کشاورزان معیشت خود را حتی در مناطقی مانند اصفهان به کشت برنج گره زده اند، درمان این بیماری با درد بسیاری همراه است که در این دولت نیز اراده‌ای برای حل آن دیده نمی‌شود.
او عدم مدیریت صحیح توسط وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی را یکی از مهم‌ترین عوامل دچار شدن کشور با این شرایط دانست و اظهارکرد: درحال‌حاضر اختیار آب در دست کشاورزان شهر نشین است.
آخانی توضیح داد: کشاورزان روستانشین از همان ابتدا، چگونگی مصرف صحیح آب و تقسیم آب را آموخته بودند، اما کشاورزان شهرنشین با در اختیار گرفتن زمین‌های گسترده و ایجاد تقاضاهای بیشتر بر منابع آبی بار بیشتری ایجاد کردند.
او مدیریت یکچارچه وزارت نیرو بر منابع آبی را بدترین نوع مدیریت دانست و تصریح کرد: این کار باعث شده تا مردم و دولت، استان‌ها و مردم در مقابل هم قرار گیرند و بدتر از آن به خطر افتادن یکپارچگی زیستی ایران است که شاهد آن هستیم