به گزارش ستاره صبح آنلاین طبق آمار متوسط درآمد ثروتمندترین قشر جامعه ٣٤ برابر بیشتر از متوسط درآمد فقیرترین قشر است. گسترش مناسبات رانتی، اختلاف طبقاتی را در جامعه تشدید کرده و در کنار افزودن بر ثروت افسانه‌ای برخورداران، جمعیت زیر خط فقر را نیز به‌سرعت افزایش داده است. پرسش این است که چرا به‌رغم وعده‌هایی که حاکمیت، مجالس و دولت‌ها درباره کمک به طبقات کم‌درآمد جامعه داده و می‌دهند، اما درگذر زمان شاهد افزایش تعداد فقرا و ثروتمندان بوده و هستیم. در چند دهه گذشته روش دولت‌ها و مجالس پرداخت یارانه مستقیم و غیرمستقیم به همه دهک‌های جامعه بوده که این فرآیند در عمل به نفع افراد ثروتمند و به ضرر افراد کم‌درآمد است. متأسفانه این سیکل معیوب همچنان ادامه دارد. مردم وقتی می‌بینند عده‌ای با رانت و سوءاستفاده از قدرت زیر سایه وجود قوانین فسادزا صاحب ثروت نجومی می‌شوند از خود می‌پرسند که چرا جلوی این افراد گرفته نمی‌شود و قدرت خرید طبقات پایین، افزایش نمی‌یابد؟ برای مثال برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۴۰ کشور در جهان، برای مصرف سوخت‌های فسیلی، به شهروندان خود «یارانه» می‌دهند. هدف، ظاهراً تأمین رفاه شهروندان است، اما گزارش «آژانس بین‌المللی انرژی» نشان می‌دهد که این یارانه‌ها عمدتاً به جیب ثروتمندان می‌روند و نه به جیب فقرا. برای ما ایرانی‌ها اما تکان‌دهنده‌ترین بخش این گزارش این است که ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی، به‌تنهایی حدود ۴۷ درصد از یارانه مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان را پرداخت کرده و در صدر جدول قرار گرفته است. بر این اساس، ایران در آن سال حدود ۸۶ میلیارد دلار (معادل حدود ۲ هزار تریلیون تومان) یارانه مصرف سوخت فسیلی پرداخت کرده که معادل ۱۸٫۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور هم بوده است. سهم هر ایرانی از این ریخت‌وپاش انرژی، معادل روزی ۶۵ هزار تومان است؛ یعنی اگر دولت پرداخت یارانه پنهان را متوقف کند می‌تواند روزانه به هر ایرانی ۶۵ هزار تومان و ماهانه حدود دو میلیون تومان یارانه نقدی بدهد. دراین‌ارتباط وقتی دولت بنزین را که قیمت واقعی و تمام شده آن حدود 10 تا 11 هزار تومان است به قیمت ۱۵۰۰ و 3000 تومان به همه افراد به‌ویژه ثروتمندان که دارای چند خودرو هستند، می‌فروشد، این اقدام به ضرر افراد روستایی یا شهری بدون خودرو و برخلاف عدالت اجتماعی است. دراین‌ارتباط خبر آنلاین نشستی با کارشناسان اقتصادی در کلاب هاوس برگزار کرده که در ادامه گزیده‌ای از نقطه‌نظرهای این کارشناسان را می‌خوانید.
سید حمید حسینی آماری از وضعیت برخورداری جامعه ایران ارائه کرد و گفت: سال ۹۸، موسسه آمریکایی بروکلین اثرات خروج ترامپ از برجام را بر زندگی مردم ایران مطالعه کرد. بر اساس مفاد اعلامی در این گزارش ۴.۳ درصد یعنی حدود ۴ درصد مردم در ایران زندگی فوق‌العاده خوبی دارند، درعین‌حال ۱۹ درصد افراد زندگی رو به بالا دارند. زندگی ۱۵ درصد افراد جامعه هم رو به پایین قرار دارد. 45 درصد مردم حقوق کارگری و حداقلی دارند. ۱۶.۷ درصد جمعیت ایران نیز زیر خط فقر زندگی می‌کنند. نزدیک به ۴۰ میلیون نفر از مردم به کمک‌های معیشتی و یارانه‌ای برای ادامه زندگی نیازمند هستند و باید کمک‌ها بر این جمعیت متمرکز باشد.
رتبه اول پرداخت یارانه انرژی در جهان
حمیدرضا صالحی فعال اقتصادی در حوزه انرژی گفت: دولت‌ها در ایران هیچ‌گاه به دنبال ایجاد اقتصاد مبتنی بر عرضه و تقاضا و ایجاد ثروت نبوده‌اند. ایران رتبه اول پرداخت یارانه انرژی در جهان را داراست و سالانه نزدیک به ۶ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می‌شود. از زمان شکل‌گیری دولت مدرن در ایران ما با این مشکل مواجه بوده‌ایم؛ اینکه دولت‌ها نفت می‌فروختند و در بودجه می‌گذاشتند و از سوی دیگر نرخ‌ها را پایین نگه میداشتند تا صنایع و مردم از یارانه بهره ببرند. طبیعی است که این وضعیت قابل‌دوام نیست. در شرایطی که بخش بزرگی از جمعیت ایران یارانه بگیر هستند، از هر ۱۰۰ ایرانی، ۳۷ نفر در اقتصاد مشارکت دارند. وقتی نفت و انرژی با قیمت ارزان به افراد داده می‌شود، رقابت‌پذیری در اقتصاد از بین می‌رود و شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی افزایش می‌یابد.
زمان مناسبی برای افزایش یارانه‌ها نیست
حسین میرزایی کارشناس حوزه رفاه و دولت الکترونیک گفت: با توجه به اینکه سرعت نوسانات اقتصادی بیشتر از اقدامات دولت است، شرایط کنونی زمان مناسبی برای افزایش یارانه‌های نقدی نیست. در سال ۹۹ هدف حذف ۲۵ میلیون نفر از ۳ دهک بالا بود که اتفاق نیفتاد. باید بپذیریم افزایش یارانه، سیاستی پوپولیستی است. ازآنجاکه دولت‌ها از انجام کارهای خلاقانه برای بهبود زندگی مردم ناتوان هستند، به دلیل مطالبات غلط نمایندگان مجلس، کنشگران و رسانه‌ها، به سمت افزایش یارانه‌های نقدی می‌روند.
افزایش یارانه نقدی تورم‌زاست
وی با استقبال از یارانه‌های غیر نقدی گفت: نباید دولت را وارد این دور کنیم که مردم ناراضی‌اند و برای راضی شدنشان باید یارانه را شما افزایش دهید، این اقدام قطعاً باعث افزایش تورم می‌شود. سال گذشته به بازنشستگان تأمین اجتماعی سرویس باشگاه مشتریان داده شد و بر مبنای آن سه تا چهار برابر حقوق اعتبار خرید لوازم‌خانگی، بیمه خودرو و ... داده شد که تجربه خوبی بود.
راه عبور از وضعیت خطرناک کنونی چیست؟
سید حمید حسینی گفت: برای عبور از وضعیت خطرناک امروز گزینه‌های محدودی را در پیش رو داریم که یکی از آن‌ها تکیه‌بر برجام و آشتی با دنیاست. عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و دبیر کل پیشین اتاق ایران و عراق تأکید و نتیجه‌گیری کرد که در این صورت با بهبود نگاه مردم به آینده از موج مهاجرت کاسته خواهد شد. اگر نتوانیم مسئله برجام را حل کنیم باید به‌شدت درآمد مالیاتی را از طریق دریافت مالیات بر ثروت، ارث، خودرو، مسکن و ... افزایش دهیم که این اقدام بی‌تردید نارضایتی ایجاد می‌کند، اما بازی دیگر دولت، هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی است. ابزار دیگر واگذاری پروژه‌های دولتی به بخش خصوصی است. ۱۰۰ میلیارد دلار پروژه نیمه‌تمام بدون عایدی در کشور داریم و بهتر است دولت از این‌ها دل بکند و آن را به بخش خصوصی واگذار کند. وی با اشاره به اینکه تاکنون ۳۵۰ میلیارد دلار از اموال دولت واگذارشده است، گفت: هنوز هم می‌توانیم اموال و سهم‌های ۲۰ درصدی صنایع را واگذار کنیم تا بتوانیم از این وضعیت عبور کنیم.
چند درصد جمعیت ایران یارانه می‌گیرند؟
مهدی پازوکی استاد اقتصاد دانشگاه گفت: هرچند سال‌هاست که طرحی به نام هدفمندی یارانه‌ها در ایران اجرایی شده است، اما این اتفاق در عمل نیفتاده و تنها در این قالب پول نقد توزیع و تقسیم می‌شود. آخرین آمار که هفته گذشته احصا شده است، دلالت بر این دارد که ۷۷.۵ میلیون از جمعیت ۸۵ میلیونی ایران یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی می‌گیرند، این بدان معناست که ۹۵ درصد ملت یارانه دریافت می‌کنند و تنها کمتر از ۷ درصد جامعه یارانه نمی‌گیرند. وی با تأکید بر اینکه به‌شدت با سیاست‌گذاری بخردانه موافق است، توضیح داد: شخصاً طرفدار هدفمندی یارانه‌ها و نه تقسیم پول هستم. در این قالب اقشار ضعیف قابل‌شناسایی هستند، در حال حاضر حدود ۱۴ میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند و رقم دریافتی این اشخاص بیش از ۳ برابر یارانه نقدی است. قطعاً راهکار افزایش افراد برای دریافت یارانه بیشتر، فراخوان دادن برای عضویت متقاضی در کمیته امداد است.