ستاره صبح آنلاین-ناآرامی در افغانستان می‌تواند چشم‌اندازهای ایران برای پیوستن به گروه امنیتی تحت حمایت چین را بهبود بخشد، اما به گفته ناظران، تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران می‌تواند ادامه احتیاط پکن در ارتباط با ایران را به دنبال داشته باشد.
روز جمعه در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان اجلاس گروه سازمان همکاری شانگهای برگزار شد. به گفته ناظران افغانستان محور اصلی این مذاکرات بود و اعضای سازمان همکاری شانگهای جهت کاهش خطرات امنیتی ناشی از قدرت‌یابی طالبان به عضویت ایران در این سازمان رأی دادند.
چین نگران است که سرازیر شدن آشوب در افغانستان سبب کاهش سرمایه‌گذاری در کشورش شود و تلاش‌های ضد تروریستی در ایالت سین کیانگ را مورد تهدید قرار دهد. چین از آمریکا می‌خواهد تا دارایی‌های افغانستان را از توقیف خارج و موانع موجود برای بازسازی مسالمت‌آمیز این کشور را برطرف کند.
«وو بیگ بینگ»، از گروه زبان و فرهنگ عربی در دانشگاه پکن، گفت: «ایران تنها همسایه افغانستان است که پیش‌ازاین در سازمان همکاری شانگهای عضو نبوده و بر سر چگونگی مقابله با آشوب‌های افغانستان نیاز به اجماع جمعی دارند. با توجه به اینکه سازمان همکاری شانگهای اکنون تمرکز زیادی بر افغانستان خواهد داشت، حفظ صلح و ثبات در منطقه بدون مشارکت کامل ایران دشوار خواهد بود».
سازمان همکاری شانگهای که در سال 2001 تأسیس شد، در روزهای اولیه کار خود بر روی مبارزه با تروریسم تمرکز کرد، سپس تا حیطه همکاری‌های سیاسی و اقتصادی نیز گسترش یافت؛ اما حفظ امنیت و ثبات منطقه هنوز بزرگ‌ترین مأموریت آن است. علاوه بر چین و روسیه، اعضای بنیان‌گذار آن قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان هستند. همچنین هند و پاکستان در سال 2017 به این اتحادیه پیوستند.
ایران از دیرباز قصد پیوستن به این گروه منطقه‌ای را در میان فشار بین‌المللی به رهبری ایالات‌متحده داشته است. درنهایت در سال 2005 ایران به‌عنوان ناظر این سازمان انتخاب شد و از آن به بعد چندین بار درخواست عضویت کامل داد؛ درخواستی که روز گذشته مورد تائید قرار گرفت.
علی شمخانی ماه گذشته پس از تماس تلفنی با همتای روسی خود «نیکولای پاتروشف» گفت: «موانع سیاسی بر سر راه عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای برداشته شده می‌شود.»
یک ماه پس از سقوط کابل، بحران همچنان دامن‌گیر افغانستان است
با امضای توافق‌نامه با چندین کشور ازجمله ایالات‌متحده، برای محدود کردن برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران در سال 2015 برخی از تحریم‌ها علیه ایران کاهش یافت. بعد از خروج ترامپ از معاهده برجام، ایالات‌متحده تحریم‌های خود را در اواخر سال 2018 بازگرداند. این تحریم‌ها در سال 2019 و 2020 به منابع مالی ایران نیز گسترش یافت. تحلیلگران می‌گویند که تحریم‌ها و بازرسی‌های بین‌المللی، چین را در پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگهای بسیار محتاط کرده بود.
«ژانگ شین»، استادیار روابط بین‌الملل در دانشگاه عادی چین شرقی، گفت: «موضع و نگرش چین در مورد کل مسئله ایران یکسان است. علاوه بر این، آخرین دور گسترش سازمان که هند و پاکستان به آن پیوستند، نه‌تنها برای گروه چندان مفید نبوده، بلکه تصمیمات و کار را با پیچیدگی روبرو کرده است. ممکن است پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، مسائل را پیچیده‌تر کند.»
«ما بین»، متخصص سازمان شانگهای در دانشگاه فودان، گفت: «اولویت اصلی گروه بیشتر بر ثبات و توسعه منطقه‌ای به‌ویژه در افغانستان استوار بود تا توسعه. افزودن اعضای جدید قطعاً این مشکل را حل نمی‌کند.»
تارنمای ساوت چینا مورنینگ پست
برگردان علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com