افزایش ابر میلیاردرها/افزایش توامان فقر و ثروت

آیا افزایش میلیاردرهای ایرانی به معنای خلق ثروت است؟
احسان سلطانی، کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص گزارش نشریه‌ی فوربس به ایلنا می‌گوید: این موضوع را از چند منظر می‌توان موردبررسی قرارداد؛ اول این سؤال پیش می‌آید که آیا افزایش میلیاردرهای ایرانی به معنای خلق ثروت در ایران است؟ پاسخ من به این سؤال کاملاً منفی است؛ این اتفاق به هیچ‌وجه نیفتاده است. ببینید در این سه چهار سال گذشته سرانه‌ی تولید ناخالص ما منفی بوده و رشد نکرده، بنابراین با اطمینان می‌توان گفت که در این کشور ثروت خلق نشده، اقتصاد رشد نکرده و درآمد ملی بالا نرفته است.

تأثیر شوک‌های ارزی بر میلیاردر شدن ایرانی‌ها
وی ادامه داد: بحث بعدی این است که چگونه می‌شود در شرایطی که در کشور هیچ اتفاق مثبتی از نظر اقتصادی در مجموع رخ نداده و ثروت ملی، درآمد مردم و تشکیل سرمایه همه منفی بوده، چنین اتفاقی افتاده باشد؟ پاسخ این است که این افزایش ثروت درواقع بیش از هر چیزی به شوک‌های ارزی برمی‌گردد که دولت از سال ۹۷ شروع کرد و در مرحله‌ی بعد در سال ۹۹ ادامه داد. درواقع همین دو شوک ارزی شوکی بزرگی را به اقتصاد ما وارد کرد، به طوری که قیمت ارز نزدیک به هشت برابر افزایش پیدا کرد و در حال حاضر نیز بیش از شش برابر آن باقی‌مانده است. این شوک باعث شده حقوق‌بگیران و طبقات پایین به‌شدت سرکوب شوند و قدرت خرید خود را از دست بدهند و درواقع با مالیات تورمی غارت شوند. همچنین شوک قیمت ارز به دنبال خود شوک قیمت‌ها را به دنبال داشت و بر دارایی‌ها اثر گذاشت؛ به این صورت که قیمت دارایی‌ها بالا رفت مثلاً در جریان شوک ارزی برآوردهای رسمی نشان می‌دهد که قیمت مسکن حدود ۷ برابر بالا رفت و همچنین قیمت سهام شرکت‌ها تقریباً بیش از 10 برابر افزایش یافت. سلطانی در ادامه بیان کرد: خب همان‌هایی که صاحبان املاک، زمین، سهام و غیره بودند از این وضعیت سود بردند.

شوک‌های ارزی دارایی گروه ثروتمند را ۶۰ برابر کرده است
این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه اگر قیمت ارز و دارایی‌ها در این حد ثابت بماند عدم تعادل عجیبی ایجاد می‌شود، گفت: یک‌سوم مردم ایران خانه ندارند و اصلاً بخش عظیمی از مردم ایران دارایی‌های خاصی ندارند، در چنین وضعیتی درواقع این افراد عادی هستند که آسیب دیدند و در مقابل با بالا رفتن قیمت‌ها دارایی آن گروه ثروتمند ۶۰ برابر شده است؛ یعنی اگر طیف ثروت را در ایران تقسیم کنیم و بگوییم قبلاً 90 درصد مردم 30 یا 40 درصد دارایی داشتند الآن این عدد به 20 درصد رسیده؛ یعنی توزیع درآمد بر دارایی‌ها به‌شدت تغییر کرده است؛ بنابراین آنچه به آن افزایش ثروت گفته می‌شود درواقع افزایش شبه ثروتی است که به خاطر شوک‌های ارزی ایجادشده است. افزایش ثروت یعنی اگر قبلاً 100 هزار کارخانه داشتیم به 200 هزارتا افزایش پیدا کند و یا مثلاً دارایی‌های کشور بیشتر شود، اما اکنون چنین اتفاقی نیفتاده است. در چنین وضعیتی دولت بعدی اگر واقعاً دولت محرومان و فقیران است و می‌خواهد با فساد مبارزه کند، در درجه‌ی اول باید با این فساد قیمت ارز مقابله کند.
این اقتصاددان در پایان گفت: کسی با ثروت مخالف نیست، مخالفت ما با ثروت‌هایی است که بدون تلاش ایجاد شدند وعده‌ای در شرایطی که اقتصاد کشور دچار ریزش و نابسامانی شده است با سوءاستفاده از این وضعیت تحریم‌ها، سوداگری و نوسان گیری به ثروت‌هایی رسیده‌اند که دولت می‌تواند با اصلاح قیمت‌ها اقدامات مناسبی انجام دهد و با آن مقابله کند؛ اما اینکه دولت آینده واقعاً عمل می‌کند من فعلاً هیچ‌چیز نمی‌توانم بگویم. تا الآن در این رابطه حرف‌های کلی زده‌شده و باید دید این حرف‌ها واقعی است و اقدامی در این راستا انجام خواهد گرفت و یا فقط شعار بوده است. اولین حرکتی که دولت آینده باید انجام دهد این است که نشان دهد که می‌خواهد با فساد مبارزه کند و جلوی ثروت‌های بادآورده را بگیرد.