علی بیت‌اللهی، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به رتبه سوم ایران در بحران فرونشست زمین، گفت: تجارب جهانی مشابه در کشور‌هایی همچون آمریکا، چین و ژاپن، نشان می‌دهد که می‌توان با راهکار‌هایی این مخاطره را کنترل کرد، اما عزم جدی مدیریتی و سیاست‌های صرفه‌جویی در مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی می‌خواهد. کشور به دلیل بیلان منفی آبخوان‌ها، با کاهش روزمره منابع آب‌های زیرزمینی مواجهیم.
وی بیان داشت: در این زمینه بیشترین کاهش سطح آب زیرزمینی و تعداد پهنه‌های فرونشستی در خراسان رضوی رخ‌داده است؛ به‌طوری‌که وسعت گستره‌هایی که در آنجا فرونشست اتفاق افتاده پنج برابر استان‌های فارس، کرمان، اصفهان و تهران است. موضوع افت سطح آب سفره‌های زیرزمینی مشهود است و به‌تبع آن، گسترش فرونشست زمین در این استان‌ها را شاهدیم.
زنگ خطر فرونشست در کلان‌شهرها
وی ادامه داد: به‌طور مثال کل پهنه شهری اصفهان در معرض خطر فرونشست قرار دارد، در تهران نواحی جنوبی شامل مناطق ۱۷، ۱۸، ۱۹ و حتی ۲۰ و شهر‌های اقماری آن‌که بیش از سه میلیون نفر جمعیت را در خود جای‌داده است، همچنین در استان‌های فارس و کرمان شهر‌های متعددی در معرض خطر فرونشست قرار دارند.
برداشت آب زیرزمینی
وی بابیان اینکه در شهر تهران نیز در سال‌های گذشته به دلیل افزایش برداشت آب‌های زیرزمینی، نرخ فرونشست افزایش‌یافته است، ادامه داد: در این راستا به دلیل کاهش نزولات جوی و کاهش حجم آب سد‌های تغذیه‌کننده شرب تهران، تصمیم‌گیری شد که تعدادی چاه در محدوده شهری پایتخت و اطراف آن حفر شود که باید گفت همین مصالح منجر به تشدید شرایط بحرانی و فرونشست خواهد شد و مستحدثات سطح زمین را تحت تأثیر قرار خواهد داد. سیاست باید این باشد که نگذاریم سطح آب بیش از این پایین برود.
تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها
وی به وجود مشکل مشابه در شهر‌های بزرگ جهان ازجمله توکیو، شانگهای، تیانجین، لس‌آنجلس، تایوان، اندونزی و ... اشاره کرد که با ارائه راهکار‌هایی همچون تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، از افت سطح آب‌های زیرزمینی جلوگیری کرده یا آن را جبران کردند، اما اقداماتی که ما در دستور کارداریم منجر به تشدید این بحران می‌شود. اکنون به‌جز استان گیلان همه استان‌ها این پدیده توسعه‌یافته است.
زنگ خطر فرونشست
وی اظهار داشت: در کشورمان حداقل در ۱۸ استان عدد فرونشست به سالانه بیش از ۱۰ سانتی‌متر رسیده است، این در حالی است که فقط ۱۰ درصد کل پهنه‌های فرونشستی جهان چنین وضعیتی دارند. به‌طور مثال در بهرمان رفسنجان ۴۰ سانتی‌متر در سال، در جنوب البرز ۳۵ سانتی‌متر، در گلستان ۲۲ سانتی‌متر، در جنوب تهران ۲۰ سانتی‌متر، در شمال غرب شهر مشهد ۱۷ سانتی‌متر، در ورامین ۱۷ سانتی‌متر، در اصفهان ۱۵ سانتی‌متر و در اطراف قم ۲۲ سانتی‌متر است. این ارقام و تعداد گستره‌های فرونشستی، کشورمان را جزو سه کشور نخست جهان از این نظر قرار داده و ازنظر تعداد زون‌های فرونشست در جهان در رتبه نخست هستیم. بیت‌اللهی افزود: آمار‌ها نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی منجر به ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش بارندگی‌ها نسبت به دوره درازمدت شده است، اما کاهش منابع آب زیرزمینی بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد بوده است و این روند مرتبط با مدیریت نادرست ما در استفاده از منابع آب زیرزمینی است که منجر به عدم تعادل شده است. سیاست‌های صرفه‌جویی در مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی که ۹۰ درصد مصارف ما در این حوزه است، میانگیردار باشد. بیت‌اللهی افزود: متأسفانه شاهدیم در همین پهنه‌های فرونشستی با کشت برنج، هندوانه و سایر محصولات آب‌بر با شیوه‌های آبیاری غرقابی مواجهیم. اطراف نقش رستم در استان فارس چاه آب و زمین کشاورزی داریم که سبب شده این سازه تاریخی ترک بخورد. با مقررات و قوانین سختگیرانِ، ما هم می‌توانیم سرزمینمان را حفظ کنیم.
کاهش کیفیت آب
بیت‌اللهی ادامه داد: بیشترین تمرکز جمعیتی در تهران و ۱۰۰ کیلومتری اطراف آن، همچنین اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز و ساری به ثبت رسیده است. زمانی حدود ۳۰ تا ۳۵ سال قبل تأمین آب جمعیت تهران از طریق آب سد کرج انجام می‌شد که آبی بسیار گوارا داشت، پس‌ازآن با افزایش جمعیت و کاهش آب، از ظرفیت سد لتیان، لار، ماملو و اکنون سد طالقان به منظور شرب استفاده می‌شود و در شرایط فعلی به حفر چاه‌ها روی آورده‌ایم که کیفیت آب پایینی دارند، به‌طوری‌که کیفیت آب شرب تهران نسبت به ۳۵ سال گذشته ۱۰ برابر کاهش‌یافته است.