گروه اجتماعی: خودشکوفایی و رشد یکی از مهمترین نیازهای انسان است که «آبراهام مازلو» روانشناس آمریکایی آن را به عنوان آخرین مرحله از سلسله‌مراتب یا هرم نیازهای زندگی انسان می‌شناسد. اشتغال عرصه‌ای کلیدی برای بروز رشد و خودشکوفایی هر انسان است. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد: ۱۴.۴ درصد زنان بالای ۱۵ سال در ایران در سال گذشته شاغل بودند، در صورتی که این رقم در بسیاری از کشورهای منطقه دستکم بیش از ۳۰ درصد است. به عبارت دیگر فقط دو کشور افغانستان و عراق با نرخ مشارکت ۴.۸ و ۱۱.۴ درصد در جایگاه کمتر از ایران قرار دارند.
جا ماندن زنان ایران از زنان دنیا
گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲) نشان می‌دهد وضعیت زنان کشور در زمینه اشتغال با سایر کشورهای منطقه تفاوت معناداری دارد. در این سال تعداد شاغلان زن بالای ۱۵ سال در ایران ۱۴.۴ درصد بوده؛ درحالی که این رقم در ترکیه ۳۱ درصد، بحرین ۴۲ درصد، ترکمنستان ۴۸ درصد، مالزی ۵۰ درصد، امارات و اندونزی ۵۲ درصد و در قطر بیش از ۶۴ درصد اعلام شده است.
علاوه براین طبق گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ نرخ مشارکت نیروی کار برای زنان ایرانی، ۱۴.۴ درصد و مردان ۷۰.۶ درصد بوده است.
طبق این گزارش نرخ اشتغال زنان در افغانستان ۴.۸ ، جمهوری آذربایجان ۶۷.۴، پاکستان ۲۴.۵، عراق ۱۱.۴، روسیه ۵۴.۵، قزاقستان ۶۳.۲، عربستان ۳۴.۵، کویت ۴۷.۶. عمان ۳۲ درصد ، قطر ۶۴.۱ درصد بوده است. بنابراین نرخ اشتغال زنان فقط در دو کشور افغانستان و عراق کمتر از ایران بوده است.
راهبردهای اثربخش برای اشتغال یابی زنان
پرسه زنی در بازار کار: عمده استفاده‌کنندگان از این راهبرد را می‌توان در دو گروه کلی تقسیم‌بندی نمود. گروه نخست را افرادی تشکیل می‌دهند که از مهارت فنی یا مدرک تحصیلی خاصی برخوردار نبوده‌اند. این افراد جهت کسب اطلاعات در رابطه با میزان حجم کاری و برآورد روابط حاکم بر محیط کار از این راهبرد بهره‌جویی می‌کنند. اما دسته دوم متعلق به کسانی است که غالبا به دلیل خاص بودن رشته تحصیلی‌شان قادر به دستیابی به موقعیت‌های شغلی مناسب و مطلوب نیستند، به همین سبب برای دستیابی به شغلی خارج از تخصص بهترین راهکار را گشت زنی در بازار کار معرفی می‌کنند.
کاریابی مبتنی بر تجارب پیشین: از آنجایی که مولفه‌هایی همچون امنیت و اعتماد به محل کار برای زنان از معیارهای ضروری در فرایند اشتغال‌یابی به شمار می‌آید، آنان ترجیح می‌دهند جهت تحقق بخشی به این مهم، موقعیت‌های شغلی خود را بر اساس دو پارامتر رابطه محوری و یا تکیه بر موقعیت‌های شغلی گذشته انتخاب کنند.
تکیه بر شبکه‌های اجتماعی پیرامون: یکی دیگر از راهبردهای حاشیه‌ای اما تسهیل‌گر مورد استفاده زنان در فرایند اشتغال یابی، بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی پیرامونی است. از نظر زنان استفاده از چنین راهبردی به دلیل کم هزینه بودن به لحاظ زمانی و مکانی فرایند اشتغال‌یابی آنان را سرعت می‌بخشد و به عنوان عاملی تسهیل‌گر در این جریان نمود پیدا می‌کند.
مزایای اشتغال
اشتغال زنان بیش از تامین درآمد، مزایای موثر دیگری بر توانمندی اجتماعی، خانوادگی و روانی آن‌ها دارد و به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در سیاست‌گذاری حوزه اشتغال به بسترسازی برای تجربه‌های منعطف شغلی برای زنان با در نظر داشتن اقتضائات زندگی فردی و خانوادگی بانوان و همچنین بهینه‌سازی نظام حمایت حقوقی از زنان در محیط‌های حرفه‌ای تاکید و تمرکز شود.
علاوه بر این با توجه به گزارش بانک جهانی در مورد نرخ اشتغال زنان در سال گذشته، ضرورت دارد که در مورد بهینه سازی این نرخ در کشور تدابیر بایسته‌ای به کارگرفته شود تا فاصله ایران با سایر کشورهای منطقه در این زمینه کاهش یابد. براساس یک آمار، بیش از نیمی از جمعیت افزون بر ۹۰ میلیون نفری کشور ( تا پایان سال گذشته) زنان هستند و کشور برای توسعه و سازندگی به تمامی نیروهای مولد و انسانی خود نیاز مبرم دارد. یادآوری این نکته ضرورت دارد که زنان دیگر مانند گذشته نباید صرفا در خانه فعالیت داشته باشند بلکه برای گردش چرخ عظیم اقتصاد و رشد کشور بایستی از این نیروی توانمند در انواع شغل‌ها و حرف استفاده شود.