توافق با دنیا کسری بودجه را کاهش می دهد
فاصله بین منابع و مصارف بودجه هر سال بیشتر می شود. اگر چه پس از دریافت مجوز‌های لازم و کاهش سهم صندوق توسعه ملی از ۴۰ به ۲۰ درصد، عملاً ۳۵۰ هزار میلیارد تومان به منابع درآمدی دولت افزوده شده است، اما رشد تورم و افزایش هزینه‌های جاری و اولویت‌بندی پروژه‌های عمرانی کار را برای دولت سخت کرده است. در این ارتباط کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق به اقتصادآنلاین گفت: بیشترین هزینه‌های بودجه برای دولت مربوط به حقوق و دستمزد است که دولت ملزم است آن‌ها را پرداخت کند. وقتی کسری بودجه وجود دارد عمدتاً اولویت با پرداخت و تأمین هزینه‌های جاری است و از هزینه‌های عمرانی کم می‌شود تا هزینه جاری پرداخت شود. کم کردن تعداد شاغلین در بخش دولتی خیلی کار ساده و آسانی نیست ضمن اینکه دولت باید صبر کند تا این نیروی کار بازنشسته شوند و وقتی هم که بازنشسته می‌شوند نیازمند دریافت مستمری و تامین هزینه برای این بخش است. در حالیکه همین الان هم صندوق‌های بازنشستگی یا تأمین اجتماعی با مشکلاتی برای عمل به تعهداتشان مواجهند و نیازمند دریافت بودجه از دولت هستند؛ بنابراین در حال حاضر کم کردن تعداد کارکنان سخت است مگر اینکه از یک سری از هزینه‌های غیر دستمزدی دولت بتواند هزینه‌ها را کاهش بدهد. مثلاً در زمینه تأمین هزینه سلاح و ادوات نظامی که البته با توجه به شرایط فعلی کشور حذف این موارد کار سخت و دشواری است و البته اجرای همه این‌ها ناممکن نیست، بلکه نیاز به برنامه‌ریزی بلند مدت دارد و یکباره نمی‌توان بودجه‌ها را حذف یا به طور چشمگیر کم کرد. برای این قبیل اقدامات نیاز است دولت در سیاست خارجی خود تغییراتی را انجام دهد و توافقاتی را با کشور‌های دیگر کند تا هزینه‌ها تأمین و درآمد بودجه افزایش پیدا کند.
دولت توان حذف بودجه برخی نهادهای خاص را ندارد
ندری ادامه داد: باید روش‌های جدید برای پرداخت آن‌ها اتخاذ کنیم تا هزینه‌های دولت کم شود. همه این‌ها نیازمند یک دیپلماسی فعال و انجام توافق با دنیا است که در سایه این تعاملات بتوانند از امکانات آن‌ها بهره بگیرند. این موضوعات فنی و تخصصی و بلند مدت است.
ضرورت کاهش بودجه نهادهای خاص
وی در مورد بودجه برخی نهادهای خاص که همواره مورد اعتراض افکار عمومی قرار می‌گیرد هم بیان کرد: آماری به تازگی دیده‌ام که منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها چگونه در حال تقسیم بندی و توزیع است برایم قابل توجه بود. به نظرم دولت اگر قاطعیت داشته باشد می‌تواند بودجه این بخش‌ها را کم کند. مثلا بررسی کند بودجه هر نهاد مورد اشاره چه مقدار از محل بودجه راه به خود اختصاص می‌دهد و اگر عدد بزرگی است و مثلا ۱۵ درصد بودجه را در بر می‌گیرد مقدار آن را مثلا به ۱۰ درصد برساند. این کار شدنی است. تعطیل شدن این‌ها هم به این سادگی امکان پذیر نیست. همین که بودجه آنان را در سال جاری افزایش ندهد یک قدم رو به جلو است.
نیاز به تغییر رویکرد در سیاست خارجی
این اقتصاددان افزود: مهمترین چالش بودجه برای دولت این است که درآمدهایش کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد. ضمن اینکه ما یک سری از هزینه‌هایی را در حوزه اقتصاد انجام می‌دهیم که داخل بودجه لحاظ نشده و به اصطلاح فرابودجه‌ای است. در وهله اول باید این موارد شفاف شود و داخل بودجه بیاید. باید این تعهدات میزانش مشخص شود و شفاف سازی در این حوزه صورت بگیرد. مساله بعدی که ما داریم این است که دولت‌های بعد انقلاب و حتی قبل انقلاب، بخش عمده‌ای از درآمد‌های خود را از محل فروش نفت به دست می‌آوردند و الان به خاطر تحریم‌ها این درآمد نفت کاهش پیدا کرده است. یعنی ما هم نفت کمتری داریم می‌فروشیم و هم به خاطر تخفیف‌هایی که می‌دهیم درآمدی که عاید دولت می‌شود کاهش پیدا کرده است. از این رو رفع تحریم‌ها می‌تواند کمک بزرگی باشد که وابسته به نوع رویکرد سیاست خارجی ما اتفاق می‌افتد. دولت می‌تواند با مدیریت بهتر میزان بهره‌وری و کارایی نظام اداری را افزایش دهد. حل مشکل کاهش درآمد در اثر تحریم‌هاست و این مورد هم به مذاکره و نوع رویکرد دولت در سیاست بستگی خارجی دارد.