هنرمند و کارشناس هنرهای تجسمی سیستان و بلوچستان گفت: بهره‌گیری از هنرهای بومی مانند سوزن‌دوزی و خامه‌دوزی این استان می‌تواند به هویت‌بخشی، زیباسازی و تقویت ارتباط طراحی شهری با مردم کمک کند.
حجت نورزایی در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به ویژگی‌های هنرهای بومی سیستان و بلوچستان، اضافه کرد: هنرهای بومی این منطقه از سوزن‌دوزی و خامه‌دوزی گرفته تا نقش‌مایه‌های سنگ‌تراشی یا سفال‌کاری سنتی سرشار از فرم، رنگ، نظم و روایت است.
وی با بیان اینکه این هنرها فقط نقش نیستند، ادامه داد: آنها حاوی داستان، باور و هویت و ریشه‌دار، تکرارشونده و نمادین هستند و این دقیقا همان چیزی است که طراحی محیطی برای برقراری ارتباط با مردم به آن نیاز دارد.
کارشناس هنرهای تجسمی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: گرافیک محیطی فقط به تابلو محدود نمی‌شود بلکه طراحی مسیرها، مبلمان شهری، دیوارنگاره‌ها، نشانه‌های راهنمایی، کف‌پوش‌ها و فضاهای تفریحی را نیز دربرمی‌گیرد.
نورزایی تاکید کرد: نقش‌مایه‌های بومی می‌توانند در طراحی همه این عناصر به‌کار گرفته شوند مثلا الگوهای خامه‌دوزی با کمی بازطراحی می‌توانند روی بدنه ایستگاه‌های اتوبوس یا دیوار کوچه‌ها اجرا یا نقوش سنتی سوزن‌دوزی می‌توانند قالب طراحی یک میدان یا سر در یک مجموعه فرهنگی باشند.
پیوند موفق هنر بومی و فضای شهری
نورزایی به برخی تجربه‌های محدود اما موفق در سطح سیستان و بلوچستان اشاره کرد و گفت: در برخی از شهرستان‌ها، دیوار مدارس یا فضای اطراف بازارچه‌ها با نقوش بومی تزیین شده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: این نمونه‌ها نشان داده‌اند که مردم با این فضاها ارتباط برقرار می‌کنند، گردشگران از آنها عکس می‌گیرند و منتشر می‌کنند به‌طوریکه این فضاها به نمادهای تصویری شهر تبدیل می‌شوند.
این هنرمند سیستان و بلوچستانی، مهمترین مانع در این مسیر را ناآگاهی برخی مدیران شهری و بی‌توجهی طراحان به ظرفیت‌های بومی دانست و افزود: گاهی طراحی پروژه‌ها به افرادی سپرده می‌شود که هیچ شناختی از فرهنگ محلی ندارند.
نورزایی اظهار کرد: آموزش هنرهای بومی در دانشگاه‌ها و مدارس جدی گرفته نمی‌شود و ما نیاز به تربیت طراحانی داریم که دانش گرافیکی و ریشه در فرهنگ منطقه داشته باشند.
وی افزود: هر یک از هنرهای بومی این استان حاوی پیام‌های بصری بسیار زیبایی هستند، فقط باید بدانیم کجا و چگونه از آنها استفاده کنیم.
ضرورت آموزش، مشارکت و خلاقیت در طراحی شهری
کارشناس هنرهای تجسمی سیستان و بلوچستان تاکید کرد: آموزش از مدرسه تا دانشگاه، دعوت از هنرمندان بومی در پروژه‌های طراحی شهری، ایجاد بانک تصویری از نقوش بومی و ارائه آن به طراحان و حمایت از طرح‌هایی که به ریشه‌های فرهنگی تکیه دارند برای گسترش این رویکرد ضروری است. هنرهای بومی ما فقط مربوط به گذشته نیست بلکه کلید ساخت آینده هستند و باید به آنها توجه کرد تا زنده بمانند، رشد کرده و شهرها را متحول کنند.
سیستان و بلوچستان سرزمینی وسیع با آداب و رسوم خاص و هنرهایی لطیف همچون خامه‌دوزی، سفالگری، حصیربافی، خولک بافی، سکه‌دوزی و سوزن‌دوزی است؛ سوزن‌دوزی در این استان از هنرهای کاربردی است و با دوخت مناطق دیگر ایران کاملا فرق دارد از این حیث به آن «بلوچی‌دوزی» نیز می‌گویند.