3 آسیب اجتماعی
اگر بخواهیم از حوزه جامعهشناسی و علوم اجتماعی کاربردی به مسائل نگاه کنیم، موضوعات موجود در جامعه ایران مسئله است، از ترافیک گرفته تا روابط محرمانه زن و شوهرها. این نگاه بیزینسی به مسائل اجتماعی است. اگر بخواهیم اصلاحگرایانه و خوشبینانه به ماجرا نگاه کنیم، سه مسئله را باید بیش از همه مدنظر داشته باشیم. سه مسئله عمده به عنوان مهمترین آسیبهای اجتماعی حال حاضر ایران موردبررسی قرار دارند؛ آسیبهایی که میتوانند بحرانآفرین باشند.
1.ناکارآمدی سیاسی
یکی از مهمترین آسیبها بحث ناکارآمدی سیاسی در جامعه ماست. بیش از 20 سال است که اصحاب علوم اجتماعی این مسئله را فریاد میزنند اما گوش شنوایی برای آن نیست. نظام سیاسی در ایران کارآمد نیست و به هر کاری وارد میشود به جای بهبود بخشیدن به شرایط باعث وخامت وضعیت میشود. بهعنوانمثال وقتی مسئله حجاب در جامعه مطرح میشود کار به برخورد با مردم میرسد. وقتی مسئله اخلاق در جامعه مطرح میشود اقدام به تنبیه روشنفکران جامعه میکنند. مثلاً از فقر گلایه میکنیم، بدون برنامه امکانات ملی را در بین مردم توزیع میکنند. وقتی از کاهش همبستگی در جامعه میگوییم همهجا میشود شعار. این رویه اشتباه است. چنین اقداماتی نتیجه معکوس داشته و دارد و تا وقتی این رویه اصلاح نشود نمیتوانیم امیدی به بهبود وضعیت در شاخهها و حوزههای دیگر داشته باشیم.
2. افت سرمایه اجتماعی
یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی موجود در جامعه فقدان مشروعیت اجتماعی و سیاسی که ریشه در کاهش اعتماد عمومی دارد است. متأسفانه سرمایههای اجتماعی در ایران دچار افت و فرسودگی شدهاند. مردم دیگر امیدی به بهبود و اصلاح ندارند. این نشئتگرفته از وعدههایی است که دادهشده اما عملی نشده است. فرسودگی سرمایههای اجتماعی یکی از خطراتی است که میتواند هر جامعهای را تهدید کند. وقتی اعتماد عمومی مردم خدشهدار میشود ترمیم آن کار آسانی نخواهد بود، همین مسئله عامل بروز ناامیدی و مشارکت نکردن در فعالیتهای اجتماعی است.
3.فروریختن اخلاقیات
مهمترین عامل در بین سه عامل عنوانشده فروریختن اخلاقیات در جامعه است. اخلاقیات درواقع چرخدنده و انسجامبخشی هویت و همبستگی اجتماعی است و برخلاف تصور که در ادبیات عموم دین و زبان و... را نشان همبستگی میدانند به نظر من اخلاق مهمترین عامل همبستگی است. وقتی اخلاق در جامعه ظهور میکند همه افراد جامعه اعم از دیندار و بیدین، شیعه و سنی، پولدار و فقیر میتوانند در کنار هم زندگی آرامی داشته باشند. یکی از مسائلی که باعث فروپاشی اخلاقی در جامعه شده مسئله اقتصاد و فقر است. فقر ریشه در تولید نشدنِ ثروت دارد.
بنگاههای خصولتی سکاندار شدهاند
جامعه به لحاظ کار، تلاش و اقتصاد استقلال کافی ندارد و همین باعث بروز مشکل میشود. ساحت اخلاقی در نظام اقتصادی ما بههمریخته است، درحالیکه اگر جامعه به لحاظ اخلاقی بسامان باشد جای تولیدکننده و مصرفکننده مشخص است. پول ملی ارزشمند میشود. در شرایط کنونی اما وضعیت جامعه بههمریخته است و به جای اینکه بورژوازی ملی کار کند بنگاههای خصولتی سکاندار شدهاند. کارگری که باید چرخ تولید را بچرخاند به دلیل مشکلات فراوان معترض و گلایهمند است و نظام کار و تولید را ویران میکند. درحالیکه اگر اخلاقیات در جامعه حاکم شود آرامش در تمامی حوزهها به وجود خواهد آمد، ازجمله اقتصاد و سیاست و... وقتی آرامش در این حوزهها برقرار شود روابط نیرویهای کار در جامعه تنظیم میشود.
پیامدهای فروپاشی اخلاقی
متأسفانه ما دچار فروپاشی اخلاقی شدهایم و همین مسئله باعث کاهش سرمایه اجتماعی، کاهش مشارکت و ناکارآمدی نظام اقتصادی شده است. ما حتی در تجارت بینالمللی هم اخلاقیات را رعایت نمیکنیم. افراد عمدتاً به دنبال منافع شخصی خود هستند. نفت را میفروشند اما پول آن را به خزانه کشور بازنمیگردانند. از مشکلات دیپلماسی به سود منافع شخصی استفاده میکنند و تمام اینها یعنی از بین رفتن اخلاقیات. برگرفته از تجارت نیوز