در چنین فضایی، نقش مدیران بیش از همیشه اهمیت داشته و با اجرای مسئولیت‌های اجتماعی در قبال جامعه و سازمان خودشان و آموزش‌های مستمری نظیر مدیریت کسب و کار می‌توانند قدم‌های موثری بردارند.
4 و 5 آذر دو روزی که شهر تسلیم شد
تهران در روزهای ۴ و ۵ آذر ۱۴۰۴ نه با شادی و جشن، بلکه با اضطراب و سکوت اجباری تعطیل شد. شاخص‌های کیفیت هوا از حد بحرانی گذشتند، مدارس و دانشگاه‌ها بسته شدند و بسیاری از مردم ترجیح دادند حتی قدمی بیرون نگذارند. آسمان، خاکستری تیره و سنگین. نفس‌ها، کوتاه و سخت. هشدارها، پی‌درپی. این تعطیلی فقط یک تصمیم اداری نبود و یک نشانه تلخ بود از اینکه شهر در حال از دست دادن توان تنفسی خود است.
اما ماجرا فقط به تهران محدود نمی‌شود. بحران آلودگی هوا خشکسالی، بی‌آبی گسترده و کاهش رطوبت هوا، همان عواملی هستند که امروز جنگل‌های ارزشمند گلستان و هیرکانی را به مرز نابودی کشانده‌اند. آتش‌سوزی‌های پی‌درپی، خاکسترشدن هزاران اصله درخت، و نبود آب کافی برای مهار آتش، فاجعه‌ای است که هر روز خبرهایش را می‌شنویم. این وقایع فقط تیترهای خبری نیستند، هشدارهایی درباره آینده ما هستند.
مسئولیت‌پذیری، از فرد تا سازمان
در شرایطی که بسیاری از افراد نگران آینده شهرها و منابع طبیعی هستند، سازمان‌ها و مدیران هم باید سهم خود را در این بحران بپذیرند. صنایع، کارخانه‌ها، شرکت‌ها، کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک، همه به نوعی در مصرف انرژی، تولید آلاینده‌ها، مدیریت منابع، فرهنگ‌سازی و مسئولیت اجتماعی نقش دارند.
ما در مدرسه عالی کسب و کار ماهان به‌عنوان یک مجموعه آموزشی که سال‌هاست مدیران حرفه‌ای تربیت می‌کند، باور داریم که مدیریت درست، اولین قدم پیشگیری از فاجعه‌هاست. اینجاست که مفاهیمی مانند مدیریت انرژی، مدیریت منابع آب، توسعه پایدار، مدیریت کارخانه، و استراتژی‌های کاهش آلاینده‌ها وارد بازی می‌شوند. دقیقا به همین دلایل، ما در دوره‌های مدیریتی خود نظیر دوره MBA بارها و بارها بر اهمیت تصمیم‌گیری آگاهانه و اجتماعی تأکید می‌کنیم.
چرا آلودگی و بی‌آبی امروز یک مسئله مدیریتی است؟
این بحران‌ها نتیجه یک یا دو عامل نیستند. مسئله، مسئله‌ی مدیریت و نادیده گرفتن سال‌ها اخطار است. در شرایط فعلی، هر گوشه‌ای نشانه‌هایی از سو مدیریت و الگوهای نادرست به چشم می‌خورد. مانند:
مدیریت نادرست منابع آب در صنایع
الگوهای تولید پرمصرف و غیر استاندارد
فقدان برنامه‌های پایدار زیست‌محیطی در کسب‌وکارها
ساخت‌وسازهای بی‌رویه بدون مطالعه
مصرف بالای انرژی در واحدهای تولیدی
نبود فرهنگ سازمانیِ سازگار با محیط‌زیست
مدیری که دانش کافی در حوزه انرژی، مدیریت کارخانه، پایداری و برنامه‌ریزی نداشته باشد، ناخواسته در مسیر ایجاد بحران قرار می‌گیرد. اما مدیری که آموزش دیده سعی می‌کند در هر تصمیم کوچک، اثرات بر محیط‌زیست را بسنجد.
راهکارهایی که مدیران می‌توانند امروز به‌کار بگیرند
برای اینکه از مرحله نگرانی به مرحله اقدام برسیم، لازم است سازمان‌ها از “تصمیم‌گیری خاموش” فاصله گرفته و به “مدیریت فعال محیط‌زیست” نزدیک شوند. برخی از گام‌های عملی شامل:
1. بهینه‌سازی مصرف انرژی در کارخانه‌ها و سازمان‌ها
جایگزینی تجهیزات کم‌مصرف
سرویس و نگهداری درست ماشین‌آلات
استفاده از سیستم‌های مدیریت انرژی
2. کاهش تولید آلاینده‌ها
ارتقای فیلترهای صنعتی
استفاده از تکنولوژی‌های پاک
پایش مستمر خروجی‌های کارخانه
3. مدیریت هوشمند منابع آب
بازچرخانی آب در فرایندهای صنعتی
کاهش مصرف آب در سیستم‌های تولید
آموزش کارکنان برای مصرف بهینه
4. سیاست‌های مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها
درختکاری
حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی
فرهنگ‌سازی میان کارکنان
5. تربیت مدیرانی با نگاه انسانی و آینده‌محور
نقش دوره‌های مدیریتی در مقابله با بحران
در میانه این بحران، آموزش به‌معنای واقعی نجات‌بخش است. مدیرانی که برنامه‌ریزی، تحلیل ریسک، مدیریت منابع و دید پایداری ندارند، نمی‌توانند سازمانشان را در مسیر درست هدایت کنند. به همین دلیل است که در ماهان، در میانه دوره‌ها، از مدیریت کارخانه تا مدیریت کسب‌وکار، بر نقش مدیران در حفظ محیط‌زیست تأکید ویژه داریم.
سخن آخر: آینده‌ای که باید برای آن بجنگیم
امروز تهران، فردا شهرهای دیگر
امروز جنگل‌های هیرکانی و گلستان، فردا مراتع و دشت‌های دیگر…
اگر اقدامی نکنیم، بحران ما را در بر می‌گیرد.
در مؤسسه آموزش عالی ماهان، باور داریم که آموزش مدیرانی توانمند، تنها راهی است که می‌تواند صنایع را به سمت توسعه پایدار، مصرف انرژی کمتر، و احترام بیشتر به طبیعت هدایت کند. ما نگرانیم، درد داریم، و در کنار مردم، این شرایط را با تمام وجود لمس می‌کنیم.
اما نگرانی بدون اقدام ارزشی ندارد.
اقدام از آگاهی متولد می‌شود.
و آگاهی از آموزش.
این سرزمین خانه ماست و حفاظت از آن مسئولیت مشترک ما.