به گزارش خبرنگار مهر، در هفته‌ای که رو به پایان است، دستاوردهای محققان ایرانی و محصولات دانش بنیان متعددی معرفی و اخبار آن در خبرگزاری مهر و رسانه‌های مرجع علم و فناوری منتشر شد.
خبرگزاری مهر پایان هر هفته در بسته‌ای تحت عنوان «بسته اخبار علمی و فناوری» مروری بر مهم‌ترین اخبار و رویدادهای این حوزه و همچنین دستاوردها و محصولات دانش بنیان ایرانی دارد.
تکنولوژی ویرایش ژن در مسیر بهبود ناباروری مردان
یکی از اخبار مهم هفته مربوط به موضوع درمان ناباروری مردان بود. ناصر امیرجنتی، فلوشیپ اندرولوژی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن‌سینا، اعلام کرد پژوهشگاه ابن‌سینا با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته «کریسپر» برای ویرایش ژن‌های عامل ناباروری مردان، گام بلندی در مسیر ارائه درمان‌های نوین برداشته است.
وی افزود: استفاده از تکنیک‌های پیشرفته مانند ویرایش ژنی CRISPR/Cas۹ برای اصلاح جهش‌های ژنتیکی مؤثر بر تولید اسپرم می‌تواند به بهبود ناهنجاری‌های تولیدمثل مردان کمک کند، اما نیازمند بررسی‌های دقیق ایمنی و ملاحظات اخلاقی است.
نصب پنل‌های خورشیدی در پشت بام وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها
به دنبال دستور رئیس‌جمهور مبنی بر استفاده همه دستگاه‌های اجرایی از انرژی خورشیدی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری با نصب پنل‌های خورشیدی ساخت شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، نخستین گام را در این مسیر برداشت. این معاونت با بهره‌گیری از توان شرکت‌های داخلی و طبق مصوبه هیئت وزیران، طراحی و اجرای سامانه‌های خورشیدی پشت‌بامی را برای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی آغاز کرده است.
در مرحله دوم قرار است این طرح به زیرساخت‌های حیاتی و کسب‌وکارهای مرتبط با نیازهای مردم گسترش می‌یابد.
اعطای حقوق ۲۰ میلیون تومانی به نخبگان دکتری
طرح «پژوهشیار» بنیاد ملی نخبگان با هدف حمایت از دانشجویان مستعد دکتری طراحی شده و ماهانه ۲۰ میلیون تومان کمک‌هزینه به پژوهشگران واجد شرایط پرداخت می‌کند تا بر تحقیقات خود تمرکز کرده و کیفیت پژوهش‌های علمی کشور ارتقا یابد.
دانشجویان سال سوم دکتری با معدل بالای ۱۸، عدم اشتغال و تصویب پروپوزال می‌توانند ثبت‌نام کنند. در صورت دفاع موفق از رساله تا پایان نیم‌سال دهم و انتشار دو مقاله علمی معتبر، این تسهیلات بلاعوض است؛ در غیر این صورت باید بازپرداخت شود. ثبت‌نام از اول آبان تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۴ در سامانه sina.bmn.ir انجام می‌شود.
تولید ۷۰ نوع رادیودارو در ایران
در این هفته گزارشی در خبرگزاری مهر منتشر شد که در آن اهمیت تولید رادیوداروها در حوزه سلامت و جایگاه ایران در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته بود. براساس این گزارش، ایران با تولید ۷۰ نوع رادیودارو و تأمین نیاز بیش از ۶۵۰۰ مرکز پزشکی هسته‌ای، جایگاه خود را به عنوان یکی از سه کشور برتر جهان در این صنعت تثبیت کرده و با صادرات به ۱۵ کشور، سودی معادل ۷۰ میلیون دلار را در سال ۱۴۰۴ به ارمغان آورده است.
وضعیت اسکنرهای تصویربرداری SPECT و PET در ایران
در حال حاضر، تعداد اسکنرهای SPECT در ایران حدود ۲۱۶ دستگاه است که در ۳۱ استان کشور توزیع شده‌اند. این رقم پایین‌تر از میانگین جهانی ۳.۵ اسکنر به ازای هر میلیون نفر است.
در زمینه PET (تصویربرداری از فرایندهای متابولیکی و بیولوژیکی بافت‌ها) نیز، تعداد اسکنرهای فعال در کشور حدود ۱۰ دستگاه برآورد می‌شود که به مراتب کمتر از میانگین جهانی (۰.۷۳۹ اسکنر به ازای هر میلیون نفر) است. در حالی‌که در کشورهای با درآمد بالا، بیش از ۳ اسکنر PET به ازای هر میلیون نفر وجود دارد.
توقف خون‌ریزی و بازسازی استخوان با فناوری نانو در دندان‌پزشکی
در جراحی‌های دندان‌پزشکی، کنترل خون‌ریزی، جلوگیری از عفونت و تسریع بازسازی استخوان از مهم‌ترین چالش‌ها هستند. تیمی از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ایران به سرپرستی سارا سیمرغ، با هدف پاسخ به این نیاز، موفق به طراحی و تولید اسفنج بندآورنده خون بر پایه ژلاتین شده‌اند که سه عملکرد اصلی را هم‌زمان ارائه می‌دهد: توقف خون‌ریزی، خاصیت ضدباکتری و تحریک بازسازی استخوان. این محصول با بهره‌گیری از نانوذرات نقره برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها و نانوذرات استخوان‌ساز برای ترمیم سریع‌تر بافت، نسبت به نمونه‌های موجود در بازار مزیت قابل‌توجهی دارد.
ماتریس ژلاتینی این اسفنج، زیست‌سازگار، سبک و انعطاف‌پذیر است و پس از جراحی نیازی به برداشت مجدد ندارد. ویژگی ترکیبی هموستاتیک، ضدباکتری و استخوان‌سازی، آن را به محصولی چندمنظوره و مقرون‌به‌صرفه برای دندان‌پزشکان و جراحان دهان تبدیل کرده است. این پروژه با حمایت ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو در مرحله آزمایشگاهی قرار دارد و به‌زودی وارد فاز تجاری‌سازی می‌شود.
پیشرفت ایران در داروسازی؛ تولید داخلی داروی پیشرفته کم‌خونی فقر آهن
کم‌خونی فقر آهن یکی از شایع‌ترین اختلالات تغذیه‌ای و خونی در جهان است که بیش از دو میلیارد نفر را تحت تأثیر قرار داده است. آهن نقش حیاتی در ساخت سلول‌های قرمز خون و انتقال اکسیژن دارد و کمبود آن موجب خستگی، ضعف، کاهش تمرکز و در موارد شدید مشکلات قلبی و مغزی می‌شود. روش‌های سنتی درمان مانند مصرف خوراکی و تزریق داخل‌وریدی آهن با محدودیت‌ها و عوارضی همراه هستند، اما داروی جدید فریک‌کربوکسی‌مالتوز که توسط شرکت نفس زیست فارمد تولید شده، با فناوری پیشرفته‌ای که آزادسازی کنترل‌شده آهن را فراهم می‌کند، امکان تزریق مقادیر بالای آهن در یک نوبت را بدون عوارض جدی می‌دهد و به‌سرعت موجب بهبود علائم بیماران می‌شود.
این داروی نوین علاوه بر مزایای بالینی، از نظر اقتصادی نیز با تولید داخلی، کاهش هزینه‌های درمان و وابستگی به داروهای وارداتی را به دنبال دارد و قابلیت رقابت در بازارهای منطقه‌ای را دارد. فریک‌کربوکسی‌مالتوز با ایمنی بالا و سازگاری دارویی مناسب، گزینه‌ای مطمئن برای بیماران کلیوی، سرطانی و زنان باردار محسوب می‌شود.
خودکفایی در تجهیزات حساس صنعتی با پوزیشنر هوشمند ساخت داخل
سعید شفیعی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان ابزار دقیق وی را کنترل، از ساخت «پوزیشنر هوشمند VC۶۹۰» با طراحی بومی خبر داد که در صنایع مختلفی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و معادن کاربرد دارد. این دستگاه هوشمند، با استاندارد ضدانفجار اتحادیه اروپا، قادر است در شرایط محیطی سخت مانند دما و لرزش بالا به طور پایدار عمل کند و از طریق سیستم‌های مانیتورینگ لحظه‌ای کنترل می‌شود. همچنین، این پوزیشنر قابلیت کالیبراسیون اتوماتیک و عملکرد ایمن حتی در صورت قطع سیگنال ورودی را دارد.
شفیعی تاکید کرد که این محصول به دلیل اهمیت استراتژیک و عمر طولانی‌اش، یکی از تجهیزات حیاتی صنایع است که پیش از این با واردات سالانه حدود ۲۷ میلیون دلار تأمین می‌شد. شرکت وی را کنترل تاکنون ۱۰ مدل از این پوزیشنرها را ساخته و با ظرفیت فعلی تولید حدود ۳۵۰۰ دستگاه در سال، برنامه دارد با افزایش زیرساخت‌ها، نیاز سالانه ۳۰ هزار دستگاه کشور را تأمین کرده و حتی به بازار صادرات نیز وارد شود.
ثبت دانش فنی شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان دارایی نامشهود
همچنین تورج امرایی، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، اعلام کرد که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند دارایی‌های نامشهود دانش فنی خود را به‌عنوان دارایی قابل توثیق در صورت‌های مالی ثبت کنند. این اقدام که بر اساس مصوبه جدید هیئت وزیران انجام می‌شود، امکان تجدید ارزیابی و افزایش سرمایه ثبت‌شده این شرکت‌ها را فراهم کرده و تسهیل‌کننده دریافت تسهیلات مالی و جذب سرمایه‌گذاری است.
آسمان منطقه نوآوری ایران میزبان رقابت‌های پهپادی در المپیک فناوری
یکی دیگر از اخبار هفته مربوط بود به برگزاری رویداد المپیک فناوری در منطقه نوآوری ایران. در مسابقات پهپادی المپیک فناوری امسال در چند رشته اصلی از جمله خلبانی نمایشی با شبیه‌سازهای گرافیکی، طراحی و اجرای الگوریتم‌های هوشمند پرواز و رقابت جنگ پهپادی در قفس پرواز برگزار می‌شود. این رقابت‌ها از حدود یک سال پیش با ارسال ویدئوهای مهارتی آغاز شده و تیم‌های برتر پس از دوره‌های آموزشی وارد مرحله نهایی می‌شوند.
در این رویداد شرکت‌های فعال حوزه پهپاد، سامانه‌های کنترل و پهپادهای نظارتی، محصولات خود را به نمایش می‌گذارند و برنامه‌هایی برای آشنایی دانش‌آموزان با فناوری پهپاد در نظر گرفته شده است.
همچنین رقابت‌های امنیت سایبری با حضور گسترده متخصصان داخلی و خارجی در منطقه نوآوری ایران و پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود. در مرحله نهایی رقابت‌ها، سه مسابقه اصلی Attack-Defense CTF(حمله و دفاع) روز دوشنبه ۵ آبان، Hardware CTF (فتح پرچم سخت‌افزاری) سه‌شنبه ۶ آبان، و Pwny Racing CTF (رقابت برق‌آسا) چهارشنبه ۷ آبان برگزار می‌شود که رقابت برق‌آسا برای نخستین‌بار در ایران اجرا می‌شود.
تشکیل هاب صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی
حسین روزبه رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی در نشست هم‌اندیشی متخصصان ایرانی بازگشته به کشور گفت: نیازمند یک شبکه منسجم اقدام مشترک هستیم تا توان تخصصی و تجربی این افراد در کنار هم قرار گیرد و به نتیجه‌های بزرگ‌تری منجر شود.
رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی، همچنین از برنامه‌ریزی برای تشکیل هاب صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی خبر داد و گفت: قرار است هفته آینده نخستین نشست تخصصی در این زمینه با حضور نخبگان و فعالان دانش‌بنیان برگزار شود تا سازوکار اجرایی این شبکه طراحی شود. هدف از این هاب، هم‌افزایی توان شرکت‌های فناور ایرانی و تسهیل صادرات محصولات دانش‌بنیان است.