ستاره صبح-
خانواده «ایران‌نژاد» چرا مهاجرت کرد؟ به گزارش ایسنا، کانال مانش جایی است که چهار عضو یک خانواده پنج‌نفره ایرانی را غرق کرده و جسد نوزاد ۱۵ ماهه را هنوز پس نداده است. در گزارش تیم امداد و نجات کانال مانش آمده است که قایق ساعت ۹: ۳۰ صبح در حالی از حوالی دانکرک از ساحل جداشده که هواشناسی پیش‌تر هشدار داده بودند شرایط آب و هوایی برای حرکت قایق‌ها مناسب نیست. «رسول ایران‌نژاد» ۳۵ ساله - پدر خانواده‌ای کُرد و اهل سردشت آذربایجان غربی - قبل از اینکه از آب بیرون کشیده شود جان‌باخته، همسرش «شیوا محمد پناهی» ۳۵ ساله و دو بچه به نام‌های «آنیتا» ۹ ساله و «آرمین» ۶ ساله بعد از بیرون کشیده شدن از آب جان‌باخته‌اند و نوزاد پانزده‌ماهه‌شان به نام «آرتین» هنوز پیدا نشده است. برادر آقای ایران‌نژاد، عموی بچه‌هایی که در آب غرق‌شده‌اند، می‌گوید که خانواده، تابستان از ایران رفته‌اند. درآمد کارگری ساده پدر را و هر چه داشته و نداشته‌اند نقد کرده‌اند و غیرقانونی به ترکیه رفته‌اند، ازآنجا به ایتالیا. بعد از توقفی ۲۰ روزه در ایتالیا، به فرانسه رسیده‌اند. مقصدشان بریتانیا بوده و دو بار پیش از اقدام آخر از طریق دریا، تلاش کرده‌اند غیرقانونی مرز را رد کنند و وارد بریتانیا شوند؛ جایی که خیال می‌کرده‌اند روزی ۱۰۰ پوند درآمد خواهند داشت و قرض‌هایی را که گرفته‌اند پس خواهند داد. یکی از دوستان خانواده ایران‌نژاد که در فرانسه همراه آن‌ها بوده است، در مورد تصمیمشان برای عبور از کانال مانش می‌گوید: «حدود یک ماه پیش با شیوا در موردش صحبت کردیم. به او گفتم این مسیر خطرناک است و اگر اتفاقی بیفتد، بچه‌ها ...». این دوست خانوادگی که از گاردین خواسته است «علی» نامیده شود، می‌گوید شیوا در پاسخ به او گفته: «همه از همین راه می‌روند، ان‌شاءالله که اتفاقی نمی‌افتد.» قوانین پذیرش مهاجر در ماه‌های گذشته در بریتانیا به‌شدت سخت‌گیرانه شده است. تحت تأثیر همه‌گیری کرونا، مسیرهای امن برای ورود و اعلام پناهندگی به این کشور بسته‌شده اما راه قایق‌های کوچک و کانال مانش هنوز باز است. امسال تا الآن که آخر دهمین ماه از سال میلادی ۲۰۲۰ است، ۷۴۰۰ نفر از راه کانال مانش خودشان را به بریتانیا رسانده‌اند؛ چهار برابر جمعیتی که سال گذشته از این راه به‌صورت غیرقانونی وارد بریتانیا شده‌اند. در سال جاری میلادی دست‌کم هفت نفر در این آب‌ها غرق‌شده‌اند که چهارنفر از اعضای خانواده آقای «ایران‌نژاد» به‌علاوه نوزاد گمشده‌شان است.
هزینه مهاجرت غیرقانونی هزینه گذر از کانال مانش، برای پناه‌جوها به ازای هر نفر بین پنج‌تا شش هزار یورو است. خارج شدن از ایران، بخصوص اگر در مناطق مرزی زندگی کنید، هزینه چندانی ندارد. هزینه اصلی مربوط به عبور از ترکیه و رسیدن به یکی از کشورهای مهاجرپذیر اروپای غربی است. در مورد خانواده ایران‌نژاد، عبور از آب‌های ترکیه به سمت ایتالیا و رسیدن از ایتالیا به فرانسه عددی معادل تقریباً ۸ هزار یورو برای هر نفر بوده است. حداقل ۱۳ هزار یورو برای هر نفر از ترکیه تا رسیدن به خاک بریتانیا آب‌خورده است. این رقم را باید ضرب‌در پنج کرد تا دریافت که این خانواده ایرانی به‌جز جانشان، برای پناه بردن به کشوری دیگر چه هزینه‌ای پرداخته‌اند. پناهنده‌ها معمولاً از جنگ، آشوب، درگیری‌های سیاسی و بحران‌های اقتصادی - اجتماعی فرار می‌کنند. هستند کسانی که به امید بهشت، راهی جای دیگری می‌شوند، بدون اینکه بدانند زندگی در کمپ چه جهنمی است، بازداشت‌شدن در مراکز بازداشت موقت پیش از دریافت اجازه اقامت در کشور میزبان چطور می‌گذرد و راه، چقدر می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.
علت مهاجرت رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، گفت: این جای تأسف است که شهروندان ایرانی به هر قیمتی حاضر به مهاجرت می‌شوند و بااینکه می‌دانند امکان دارد جان خودشان را از دست بدهند بازهم مهاجرت می‌کنند. آن‌ها تمام این خطرات را به جان می‌خرند تا شاید آینده خودشان یا فرزندان خودشان را تأمین کنند. آن‌ها مهاجرت می‌کنند چون فکر می‌کنند راه دیگری ندارند. مصطفی اقلیما جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «انتخاب» در واکنش به غرق شدن خانواده مهاجر سردشتی در مانش، گفت: موضوع مهاجرت امروز یک رشد و افزایش چشمگیری پیداکرده است و باید نسبت به آن دغدغه داشت. مهاجرت پدیده‌ای است که طی 4 دهه اخیر روند رو به رشدی را همواره داشته و اگر بخواهیم این پدیده را برطرف کنیم نیازمند یک برنامه دقیق، بنیادی و البته بلندمدت هستیم.این جامعه‌شناس بابیان اینکه مهاجرت ایرانیان تا قبل از انقلاب خیلی محسوس و معنادار نبود، گفت: 99 درصد مهاجرت‌هایی که قبل از انقلاب رخ می‌داد، عموماً برای تحصیل و آموزش بود و محصلان و فارغ‌التحصیلان درنهایت برای ادامه زندگی به ایران برمی‌گشتند. آنان می‌توانستند در همان کشور اروپایی یا آمریکایی برای ادامه زندگی بمانند ولی ترجیح می‌دادند که در کنار خانواده خودشان و در ایران باشند.
موج‌های زمانی مهاجرت ایرانیان اقلیما در ادامه به موج‌های زمانی مهاجرت ایرانیان بعد از انقلاب اشاره کرد و گفت: اولین گروه و موج مهاجران از ایران، کسانی بودند که با حکومت جدید مخالفت داشتند و یا به‌نوعی در ارتباط با دربار یا شاه بودند و نمی‌توانستند در ایران بمانند و مهاجرت کردند. این مهاجران البته جمعیت زیادی نداشتند ولی به‌هرحال شروع جریان مهاجرت بودند. بعدازآن و با شروع جنگ و تعطیلی مراکز علمی و دانشگاه‌ها، موج دوم مهاجرت‌ها شکل گرفت که این افراد عموماً دانشجویان و یا محصلانی بودند که قصد ادامه تحصیل یا تخصص داشتند و با همین هدف تصمیم به مهاجرت گرفتند. ولی از موج سوم به بعد مهاجرت‌ها کمی تفاوت پیدا کرد. گروه اول کسانی بودند که با شروع جناح‌بندی‌های سیاسی و به دلایل مسائل سیاسی تصمیم به مهاجرت گرفتند. تشدید مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری به‌ویژه بین فارغ‌التحصیلان باعث شد که‌موج بعدی مهاجران، نخبگان علمی کشور باشند.
دلایل مهاجرت اقلیما با اشاره به افزایش نرخ مهاجران در یک دهه اخیر، تصریح کرد: ما طی یک دهه اخیر شاهد آن هستیم که قشری از مردم که نه نخبه علمی محسوب می‌شوند و نه در دسته‌بندی‌های سیاسی هستند به مهاجرت رو آوردند. این افراد شاید هیچ دغدغه سیاسی نداشته باشند ولی فقر، بیکاری، کاهش امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی باعث شده تا آنان به ادامه زندگی درجایی به‌جز ایران فکر کنند. آن‌ها امروز به این فکر می‌کنند که ولو به‌عنوان کارگر در یک کشور دیگری باشند ولی در ایران بیکار و فقیر نمانند. بسیاری از مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف با مشکلات مختلفی درگیر هستند. اگر با ایرانیانی که در شرایط سخت جزیره پاپوآ گینه‌نو زندگی می‌کنند، صحبت کنید می‌گویند که حاضر نیستند به ایران برگردند. چراکه یا از خانواده و اقوام و آشنایان خجالت می‌کشند یا زندگی در همان جزیره را به ایران ترجیح می‌دهند.
امید به زندگی این جامعه‌شناس با اشاره به سخت شدن روال مهاجرت برای ایرانیان، تصریح کرد: ما امروز شاهد آن هستیم که علیرغم تمام قوانین و موانعی که کشورهای اروپایی یا آمریکایی وضع کردند ولی برخی از شهروندان ایرانی حاضر هستند که خطر مالی و جانی را به امید زندگی در یک شرایطی بهتر از ایران به جان بخرند. مگر رسانه‌های داخلی کم از خطرات جانی و مالی سفرهای قاچاق به اروپا و آمریکا می‌گویند، ولی چرا شهروندان ایرانی بازهم مهاجرت می‌کنند؟ چون امید ندارند. فشار روانی بیکاری وی بابیان اینکه بیکاری فقط تبعات مالی برای افراد ندارد، گفت: کسی که شغل ندارد حتی نزد خانواده خودش مدام تحت فشار رفتاری و روانی است. فرهنگ جامعه چنین است که یک فرد بیکار، شخصیت اجتماعی هم ندارد و این وضعیت درباره فارغ‌التحصیلان بیکار شدت بیشتری دارد و آن فرد را در فشار بدتری قرار می‌دهد. بنابراین آن فرد بیکار با خودش فکر می‌کند که به فلان کشور مهاجرت کنم و کارگری می‌کنم ولی این سرکوفت‌ها و تخریب‌ها را تحمل نمی‌کنم.
راهکار اقلیما بابیان اینکه مسئولان کشور در بحث مهاجرت فقط صورت‌مسئله را پاک کردند و دنبال ریشه‌ها و علل این پدیده نبودند، گفت: طبق آماری، دولت برای همین تعداد شهروندانی که سالانه از ایران به کشورهای ثانویه مهاجرت می‌کنند، تقریباً حدود 10 میلیارد دلار هزینه کرده تا تحصیل کنند و بتوانند در آینده خودشان شغل مناسب و در خدمت جامعه و کشور داشته باشند. افزایش نرخ مهاجرت به معنای افزایش هدر رفتن این منابع ملی است. او در پاسخ به این پرسش که برای حل پدیده مهاجرت چه راهکاری وجود دارد، تأکید کرد: اولین و مهم‌ترین راهکار، بازگشت شایسته‌سالاری و نخبه‌گرایی به کشور است. مسئولان باید در سطح تخصص و توانایی خودشان و سرجای خودشان قرار بگیرند.