ستاره صبح-یکشنبه 27 سپتامبر 2020، جنگ جدیدی در قفقاز جنوبی بین ارمنستان و آذربایجان آغاز شد. در جنگ اخیر ده‌ها هزار شهروند عمدتاً در قره‌باغ کوهستانی آواره و صدها سرباز جان خود را ازدست‌داده‌اند. درحالی‌که هزینه‌های انسانی این جنگ بسیار زیاد است، امنیت انرژی اروپا نیز می‌تواند در معرض خطر قرار گیرد. آذربایجان سرشار از انرژی توسط تعدادی خط لوله حیاتی، خط لوله باکو، تفلیس و جیحان (BTC)، خط لوله باکو سوپسا و خط لوله گاز قفقاز جنوبی (SCP) به بازارهای جهانی متصل می‌شود. این خطوط لوله از تنگه باریکی موسوم به تنگه گنجه”Ganja Gap” (دومین شهر پرجمعیت آذربایجان) عبور می‌کنند. نزدیکی نسبی زیرساخت‌ها به میدان جنگ در ناگورنو- قره‌باغ منجر به گمانه‌زنی‌هایی شده که در صورت بالا گرفتن جنگ در آن‌سوی قره‌باغ کوهستانی، می‌تواند به هدفی برای نبرد تبدیل شود. اگرچه صادرات نفت آذربایجان زیاد و حدود 700000 بشکه در روز است، رقبا به‌راحتی می‌توانند حجم ازدست‌رفته را در بازار جهانی اشباع از عرضه جایگزین کنند. به گفته جولیان بوودن، محقق ارشد پژوهش در انستیتوی مطالعات انرژی آكسفورد، «بازارهای نفت به‌خوبی تأمین می‌شوند و می‌توانند با جایگزینی راحت هرگونه خساراتی را جبران كنند». در بدترین سناریو حمله به یک یا چند خط لوله، آذربایجان را که وابستگی شدیدی به فروش نفت و گاز دارد، تحت تأثیر جدی قرار خواهد داد. نفت و گاز 37 درصد از کل تولید ناخالص داخلی و 80 درصد از صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر، این کشور از قیمت پایین انرژی ناشی از همه گیری کووید-19 رنج می‌برد.
دراین‌بین، هر دو کشور یکدیگر را به گلوله‌باران اهداف غیرنظامی متهم کرده‌اند. آذربایجان ادعا می‌کند که نیروهای ارمنی در قره‌باغ برای جلوگیری از جریان نفت و گاز، گنجه را گلوله‌باران کرده‌اند. با فرض صحت این واقعیت، اختلالات تأثیر محدودی خواهد داشت. خسارات وارده به خطوط لوله منجر به اختلال طولانی‌مدت نمی‌شود، زیرا در اغلب موارد، زیرساخت‌ها به‌سرعت قابل‌ترمیم هستند. اقدامات خرابکارانه شورشیان کرد درگذشته جریان انرژی در ترکیه را مختل کرده است، اما قطعی بیشتر لوله‌ها بیش از یک هفته طول نکشیده است. همچنین بعید است ارمنستان این خطوط لوله را در اوایل جنگ هدف قرار دهد، زیرا خطر خشم ترکیه را به جان خواهد خرید و بهانه‌ای برای دخالت مستقیم‌تر در آن فراهم می‌کند. پیش‌ازاین گزارش‌های بین‌المللی حاکی از حضور سربازان و تدارکات ترک‌ها در آذربایجان بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، در کانگا چندین فروند F-16 مشاهده شد که متعلق به نیروی هوایی ترکیه بودند.
همچنین، گاردین گزارش‌های دیده‌بان حقوق بشر سوریه درباره 1000 نفر از مزدوران سوری را که جذب و از طریق ترکیه به آذربایجان فرستاده‌شده‌اند، تأیید کرد.
گسترش جنگ می‌تواند بازیگران منطقه‌ای را مستقیماً درگیر کند. در حال حاضر ترکیه حمایت بی‌قیدوشرط خود از آذربایجان را ابراز کرده است و این تنها کشوری است که خواستار تنش‌زدایی و ازسرگیری مذاکرات نشده است. به گفته توماس دو وال، مرجع برجسته درگیری در قره‌باغ، باوجود آتش‌بس اخیر جنگ ادامه خواهد داشت. آذربایجان احتمالاً تا زمان بازپس‌گیری مقدار قابل‌توجهی از سرزمین ناگورنو قره‌باغ به کارزار نظامی خود ادامه خواهد داد. همچنین، تغییر شرایط آب و هوایی مانند نزدیک شدن به زمستان می‌تواند بر عرصه نبرد تأثیر گذارد. تا زمانی که یک‌راه حل موفقیت‌آمیز دیپلماتیک پیدا نشود، جنگ ادامه و تلفات انسانی افزایش خواهد یافت. در حال حاضر، بعید به نظر می‌رسد که نیروهای ارمنی سعی کنند مستقیماً خطوط لوله را در «تنگه گنجه» هدف قرار دهند. بااین‌حال، اگر شرایط جدید منجر به تشدید جنگ شود، نمی‌توان حمله به زیرساخت‌های مهم نفت و گاز را کاملاً منتفی دانست.
12 اکتبر 2020
تارنمای اویل پرایس
برگردان شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com