کد خبر : 82652 تاریخ : ۱۳۹۹/۶/۲۳ - 23:29
واکنش زهرا شجاعی درباره حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب درسی نظرات آیت‌الله صانعی در بحث مرجعیت، قضاوت، شهادت، دیه زنان راه گشای امروز است اشاره: موضوع حذف تصویر کارتونی دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان موردانتقاد بسیاری از کاربران فضای مجازی و کنشگران قرار گرفت. در همین رابطه، یک فعال حقوق زنان گفت: بی‌سلیقگی از این بیشتر که باوجود یک چهره شناخته‌شده زن ایرانی در رشته ریاضی، عکس دختران از روی این کتاب درسی حذف شود؟ زهرا شجاعی در گفت‌وگو با جماران با اشاره به رحلت آیت‌الله‌العظمی یوسف صانعی گفت: نظرات آیت‌الله صانعی در بحث مرجعیت، قضاوت، شهادت، دیه زنان راه گشا است. در ادامه گزیده‌ای از نقطه نظرات ایشان را می‌خوانید.

ستاره صبح-حذف تصویر کارتونی دختران از روی جلد کتاب ریاضی یک نشانه بود وگرنه اینکه عکس کارتونی دختران روی جلد یک کتاب درسی باشد یا نباشد، هیچ تأثیری روی سرنوشت زنان جهان اسلام نخواهد گذاشت. باید این موضوع را نشانه‌ای از یک تفکر و رویکرد در قبال زنان اجتماع در نظرگیریم. از ابتدای انقلاب دو نگاه و رویکرد نسبت به زنان وجود داشته که در قالب جریان‌های سیاسی گوناگون تعریف‌شده است. یک نگاه این‌که زن موجودی خانگی است و صرفاً وظیفه فرزند آوری دارد و مسئولیت و رسالت مهمش نیز تربیت فرزند و نقش مادری است. به تعبیری دیگر، از نگاه این تفکر زن جنس دوم است و باید تابع مرد باشد. باورمندان به این عقیده همچنین معتقدند که «زن از دنده چپ مرد» آفریده‌شده و خدا اول مرد را آفریده و سپس زن را و همان زن موجب وسوسه آدم و خروجش از بهشت شده است. متأسفانه این تفکر در برخی متون دینی ما نیز رخنه کرده و وجود دارد. این تفکر در حوزه حقوق و تکالیف و رسالت اجتماعی زنان نیز تأثیرگذار بوده و نظرات خود را مطرح می‌کند. چنین رویکردی، فقه زنان را ایستا و ثابت می‌داند و بر احکامی که درگذشته به دلیل شرایطی خاص صادرشده پافشاری و تأکید می‌کند. امانگاه دیگری که وجود دارد زن و مرد را در خلقت مساوی می‌داند. همچنان که در سوره نساء نیز به این مسئله اشاره‌شده است. قرآن معتقد است که زن و مرد در رشد و خلقت و کمال و حیات طیبه مساوی هستند. همچنین در پاداش و جزای اعمال، وضعیتی مشابه دارند. در مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی نیز تساوی میان زن و مرد وجود دارد و آن‌ها دارای حقوقی مشترک هستند. اما تفاوت‌هایی هم دارند و این تفاوت‌های جدی که میان زن و مرد وجود دارد، نباید منشأ تبعیض شود. آن‌ها به دلیل همین تفاوت‌ها یکسری تکالیف اختصاصی هم دارند. در اندیشه الهی ما «جنسیت» ملاک برتری نیست. دین ما ملاک برتری را تقوا و علم و جهاد می‌داند. پس اگر جنسیت ملاک برتری نیست ما باید این را در حوزه‌های اجتماعی و در عرصه ایفای نقش‌ها مدنظر قرار دهیم.  در تفکر دوم، تحولات اجتماعی یا به تعبیر حضرت امام اقتضائات زمان و مکان در صدور احکام و فتاوای نسبت به زنان مؤثر واقع‌شده است. بنابراین، اینکه زنان در چه جامعه و شرایطی زندگی می‌کنند، روی این احکام تأثیر می‌گذارد. در دنیای امروز که عصر اینترنت خوانده می‌شود، صدور احکام باید با توجه به دوره جدید باشد. نمی‌توآن‌همچون اعصار گذشته در این رابطه نظر داد. وقتی درجایی مانند حوزه تدوین کتب درسی نفوذ و مسئولیت پیدا کرد، می‌بینیم که حتی تصویر کاریکاتوری زن، نام زن و برخی داستان‌های مرتبط با تصمیم دختران و مسئولیت‌های اجتماعی آن‌ها از کتاب‌های درسی حذف می‌شود. این بدین خاطر است که نگاهی جنسیت زده در افکار و اندیشه‌های برخی افراد وجود دارد. از نگاه برخی هر علامت و نشانه‌ای از زنان باید حذف شود، چه روی کتاب‌های درسی چه در عرصه‌های مختلف دیگر.  در ارتباط با ورزش بانوان نیز، اگر خانمی می‌تواند با همسر خود، ترک یک موتور بنشیند، چرا نتواند راکب موتور باشد مگر چه فرقی می‌کند؟ این نظرات بر اساس چه مبانی و اصولی مطرح می‌شود؟ یا در خصوص مشاغل، یک‌زمانی در همان شورای فرهنگی و اجتماعی زنان مسئله این بود که شغل آتش‌نشانی با شئونات زنان سازگار نیست. اما زمان که گذشت به این نتیجه رسیدیم که «آتش‌نشان زن» برای اطفای حریق و نجات مصدومین ازآنجاکه ممکن است 50 درصد حادثه دیدگان زن باشند، یک ضرورت است. این تفکر آن‌قدر خود را محق می‌داند که درباره عکس روی جلد یک کتاب درسی نظر می‌دهد. آن‌هم در شرایطی که یک شخصیت برجسته ایرانی مانند مریم میرزا خانی در دنیا به‌عنوان یک قهرمان شناخته‌شده و برایش کتاب می‌نویسند و موردتقدیر جهانیان قرار می‌گیرد. بی‌سلیقگی از این بیشتر که باوجود یک چهره شناخته‌شده زن ایرانی در رشته ریاضی، عکس دختران از روی این کتاب درسی حذف شود؟ مردم و عقلای جامعه چنین تفکری را نمی‌پذیرند و دیگر دوره چنین رفتارها و اندیشه‌هایی گذشته است. به همین دلیل است که می‌بینیم که وجدان بیدار جامعه از چنین مسائلی رنجیده می‌شود و واکنش‌های این‌چنینی نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد باید این تفکر مورد اعتراض قرار بگیرد؛ نه اقدامی که انجام‌شده است. با توجه به درگذشت آیت‌الله‌العظمی صانعی(ره) خوب است اشاره‌کنم که از بین شاگردان حضرت امام ایشان راه استاد خود را به‌خوبی در پیش گرفت. حضرت امام فقیهی عالم و اندیشمند بودند و دیدگاه‌ها و نظرات فقهی خود را به‌خصوص در قبال زنان در دوره تحجرمآبی آن زمان مطرح می‌کردند. از تحصیل دختران در دانشگاه‌ها، رانندگی زنان، شروط ضمن عقد به نفع زنان تا حجاب مواردی بوده که حضرت امام با شجاعت تمام در عصر خودشان برگرفته از نظرات به‌روز و متناسب بازمان مطرح کرده‌اند. از بین شاگردان امام، آیت‌الله صانعی مرجعی بودند که بسیار به امام نزدیک بودند و نظرات فقهی ایشان درباره حقوق زن و نقش اجتماعی زن جالب و به‌روز است. آیت‌الله صانعی در بحث مرجعیت زنان تا قضاوت، شهادت، دیه و مسائل مهم دیگر در حوزه زنان نظراتی دادند که بر مبنای مقتضیات روز بوده و راه گشا است. به همین دلیل هم بود که موردتوجه جامعه و به‌خصوص جامعه نسوان قرار گرفتند و خداوند انشا الله روح ایشان را با حضرت اباعبدالله الحسین(ع) محشور کند.