خبرنگاران تخصصی، علاوه بر مهارتهای عمومی خبرنگاری و داشتن تجربه و سابقه کار عملیاتی باید اطلاعات فنی قوی در حوزه موردنظر داشته باشند تا بتوانند با متخصصان این حوزه گفتوگو کنند. آنها مقالات علمی را تجزیهوتحلیل میکنند، اصطلاحات تخصصی را میفهمند و درنهایت گزارشهای دقیق و قابلفهمی برای مخاطبان بادانش و ذائقه گوناگون مینویسند.
مزایا از مزایای خبرنگاری تخصصی میتوان بهدقت و عمیق بودن گزارش و مقالات این حوزه اشاره کرد. همچنین مخاطبان به خبرنگاران متخصص بیشتر اعتماد میکنند، زیرا میدانند که او اطلاعات کافی و قابلاتکا دارد و اظهارات او بر اساس مشاهدات عینی، شاهدان عینی حاضر درصحنه است نه بیانات مسئولان و متخصصان . از همه مهمتر اینکه گزارشهای تخصصی میتوانند تأثیر بیشتری بر سیاستگذاریها و تصمیمگیریها و نوع نگاه دولتمردان نسبت به آن حوزه خاص داشته باشد. امروزه در دنیا خبرنگاران متخصص در حوزههای خبرنگاری ورزشی، اقتصادی و مالی، علمی، پزشکی، هنری و فرهنگی، حقوقی، محیطزیست و ... فعالیت دارند. عیار نوشتهها و مطالب آنها با خبرنگاران عمومی متفاوت است. هرچند در کشور ما نیز تلاشهایی در جهت تربیت خبرنگار تخصصی صورت گرفته است و راهاندازی دانشکده خبر یکی از این موارد است، اما به دلایل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هنوز این امر بهصورت جدی محقق نشده است. شاید مهمترین علت هم مشکلات اقتصادی و نگاه غیرحرفهای به مقوله خبرنگاری است که مانع از گسترش خبرنگاری حرفهای در کشور شده است.
چالشها نبود زیرساختهای آموزشی مناسب و نبود نهادهای تخصصی حامی خبرنگاران متخصص دومین دلیل عدم رغبت به خبرنگاران تخصصی است. کمتر دورهای میبینیم که بهطور خاص خبرنگاران را در یک حوزه تخصصی آموزش دهند و یا نهادی باشد که از پژوهشهای عمیق و تخصصی حمایت مالی و معنوی کند. در کنار اینها، شتابزدگی و روزمرگی در رسانهها بهویژه فضای مجازی که بیشتر به دنبال تولید خبرهای عامهپسند و سریع هستند تا تحلیلهای عمیق و تخصصی، باعث میشود خبرنگار انگیزه کمتری برای وقت گذاشتن روی یک حوزه خاص داشته باشد. درنهایت، میتوان به نبود ارتباط و تعامل قوی بین رسانهها و مراکز علمی و پژوهشی اشاره کرد که میتوانست منبعی غنی برای خبرنگاران متخصص باشد و آنها را برای تولید محتوای دقیق و تخصصی یاری دهد.
این مجموعه عوامل دستبهدست هم دادهاند تا خبرنگار تخصصی در فضای رسانهای ایران، همچنان بیفروغ و مهجور باقی بماند. ناگفته نماند انجام روزنامهنگاری حرفهای و تخصصی، قطعاً زمانبر است و دستمزد و مزایای خبرنگاران متخصص به نسبت خبرنگاران عمومی بیشتر است. در این شرایط که اوضاع مالی نشریات و رسانهها خوب نیست، پرداخت هزینههای بیشتر بهمنظور تربیت یا تأمین نیازهای خبرنگار متخصص کمی دور از ذهن است و مدیران رسانهها کمتر به این مقوله فکر میکنند. ناگفته پیداست، خبرنگاری حرفهای و تخصصی با خبرنگاری تجربی قابلمقایسه نیست و اگر به دنبال آیندهای روشن برای رسانهها هستیم، باید خبرنگاری تخصصی در کانون توجه مدیران رسانهها قرار گیرد و پرورش خبرنگار متخصص در اولویت قرار گیرد.