ستاره صبح - فائزه صدر: درحالی که مهلت فعال شدن مکانیسم ماشه به شماره افتاده و ایران به توافقی فوری با اروپاییان نیاز دارد، طرف‌های اروپایی در نمایش جذاب دونالد ترامپ در کاخ سفید شرکت کردند تا رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر خود را به عنوان ناجی صلح اوکراین معرفی کند. با توجه به اینکه ایران کارت بازی هر دو طرف این ماجرا است، این پرسش‌ها پیش می‌آید که آیا روسیه در ازای بیرون آمدن از باتلاق اوکراین متحد استراتژیک خود را کنار می‌گذارد؟ و آیا غرب در این معامله بزرگ برگ ایران را روی میز گذاشته است؟ ستاره صبح در گفت‌وگو با عطا تقوی اصل، استاد ژئوپولیتیک و کارشناس ارشد سیاست خارجی به بررسی جایگاه ایران در معادلات پیچیده جهان کنونی پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

عطا تقوی اصل در پاسخ به این پرسش که آیا نفع ایران در گفت‌وگو و توافق با آمریکا است یا خیر گفت: گاهی برخی مسئولان و شخصیت‌هایی که در پست‌های ویژه و در مسئولیت‌ها قرار دارند صحبت‌هایی درباره ترامپ مطرح می‌کنند که نشان می‌دهد شناخت این افراد از دونالد ترامپ، موقعیت ریاست جمهوری آمریکا و حتی قدرت ایالات متحده چقدر نازل است. به خصوص در مورد ترامپ با موجودی عجیب و غیر قابل پیش بینی روبه‌رو هستیم که قدرت و اختیارات زیادی را دارد و وضعیت در برابر او معلوم است.
تقوی اصل افزود: با وجود اینکه پیش بینی می‌شد ترامپ برای بار دوم وارد کاخ سفید شود، از این رو این درجه از غفلت، عدم شناخت و آماده نبودن برای رویارویی با وی در نظام جای تأمل دارد. شاید لازم است برای این دسته در داخل کرسی ترامپ شناسی تأسیس کرد تا این اتاق فکر به مسئولان و کارکنان وزارت امور خارجه مشاوره بدهد. باید بدانیم با چه بازخوردی در برابر این شخصیت، به منافع خود می‌رسیم.
این کارشناس ارشد سیاست خارجی در رابطه با لزوم شناخت و عمل بر اساس واقع گرایی در داخل گفت: در برابر آمریکای ترامپ، دیگر نمی‌توان با آن شیوه پیشین که درباره آمریکا تصمیم می‌گرفتیم عمل کنیم. شناخت مبتنی بر واقع بینی همچنان خلائی در نظام تصمیم گیری ما است. نیروهای داخل باید در مورد آمریکا به یک جمع بندی برسند. همین مسئله و نبود جمع بندی و واقع بینی برجام را بی اثر کرد. تا سیاست خارجی ریل گذاری درستی دارد، کسی پیدا می‌شود و کاسه کوزه را به هم می‌ریزد. درحالیکه همه باید بر مبنای منافع ملی حرکت کنند.
وی در ادامه افزود: هنوز از تحرکات ایالات متحده برای صلح اوکراین چیزی بیرون نیامده است. هر چه وجود دارد گمانه زنی است که چندان هم خوشبینانه نیستند. هیچ توافقی صورت نگرفته است و قرار است طرفین درباره محورهای پیشنهادی صحبت کنند. نمی‌توان صرفاً به دلیل شکل و شمایلی که ترامپ برای این گفت‌وگو‌ها درست کرده به گمانه زنی‌ها استناد کرد.
تقوی اصل در این رابطه اضافه کرد: آنچه اهمیت پیدا می‌کند، پیامدهای ژئوپولیتیکی توافق احتمالی برای ایران است که می‌تواند هم مثبت و هم منفی خواهد بود. مثبت از این شکل که ایران متهم به همکاری با روسیه بود و از این جهت با اتمام جنگ بحث کمک و دخالت ایران منتفی می‌شود. اما از طرفی با آسوده شدن خیال اروپا از جنگ اوکراین تمرکز بر روی ایران قرار می‌گیرد. مطالبات قبلی مطرح می‌شود و انرژی و قدرت خود را در این سمت متمرکز خواهند کرد. وی با اشاره به نسبت صلح اوکراین و موقعیت جمهوری اسلامی در جهان غرب گفت: بهای اتمام جنگ اوکراین این است که ایران به شکل کارتی روی میز توافق پوتین و ترامپ قرار گرفته و معامله شود. احتمالاً پوتین متعهد خواهد شد که در صورت وقوع جنگ از ایران حمایت نکند و... احساس من این است. تمرکز که از روی روسیه و اوکراین برداشته شود به سایر نقاط از جمله ایران و غزه معطوف خواهد شد. آن تمرکز می‌تواند در مورد فلسطین و غزه مثبت و در مورد ایران منفی باشد.
وی تاکید کرد: شیوه حکمرانی درون باید تغییر کند. برای اینکه بتوانیم کارت برنده‌ای مثل پشتیبانی مردمی را روی میز بگذاریم باید در کوتاه مدت حرکت‌های جسورانه‌ای از حاکمیت دیده شود. آزادی زندانیان سیاسی، رفع حصر، ملی شدن رادیو و تلوزیون و... از این دست است. بهترین گزینه برای ایران اصلاحساختار حکمرانی و رفع نواقص و ضعف‌هایی است که در جنگ 12 روزه آشکار شد.
عطا تقوی اصل در پایان گفت‌وگو با اشاره به نزدیک بودن خطر فعال شدن مکانیسم ماشه اظهار داشت: به نظر من دیپلماسی و توافق می‌تواند تهدید مکانیسم ماشه را مرتفع کند. باید با اروپا مذاکراتی فشرده داشته باشیم. اروپاییان حساسیت‌هایی دارند ایران می‌تواند نسبت به این موارد قول‌هایی به اروپاییان بدهد. اروپا می‌تواند اجرای اسنپ بک را به تأخیر بیاندازد یا متوقف کند. فرصت‌ها بسیار فشرده هستند و باید به سرعت عمل کنیم. ایران به جسارت ورزی در سیاست خارجی و حتی عقب نشینی نیاز دارد.