کشف رود با آب گوارایش بالیده و بزرگشده و فرزندان نامآوری چون حکیم ابوالقاسم فردوسی، امام محمد غزالی، خواجهنصیرالدین طوسی و ... را به ایران و جهان هدیه داده است.
روستای کوچک سناباد در همین سیال دشت پیکر پاک امام رضا (ع) را نیز به خاک سپردهاند. آن روستا به فرخندگی چنین گهر بیمانندی کلانشهر مشهد شده است. اما کشف رود در شمال شهر مشهد، زخمهای خونین، دردناک و مرگباری بر تن دارد. سه رود کارده، طرق و ارداک که به کشف رود میریخت و آن را زندگی میبخشید سه سد ساختهشده که گلوی دشت را گرفته است. آب از چند هزار چاه دشت مشهد به یغما میرود. بر روی بستر و حریم کشف رود بهدلخواه زمین کشاورزی، خانه، مسجد، دکان، کارگاه و کارخانه ساختهشده است. در بستر و حریم کشف رود همه گونه پسماند خانگی تا مواد خطرناک، ریخته شده است.
آب شیرین و گواری که در کشف رود روان بود وزندگی دشت مشهد وامدار بخشش آن بود، اکنون هرسال بیش از 160 میلیون مترمکعب پساب آلوده شهری و آبهای آلوده و کشنده صنعتی در آن ریخته میشود. روان شدن چنین آب کشنده و خطرناکی در بستر پسماندهای آلوده بستر رودخانه، کشف رود زیبا وزندگی بخش را به مرگبارترین کانون آلودگی در شرق کشور تبدیل کرده است. فرزند برومند کشف رود، فردوسی بزرگ درست فرمود: «به یزدان که گر ما خرد داشتیم؛ کجا این سرانجام بد داشتیم!»
کشاورزان در محدوده کمربند خاوری مشهد با آب آلوده کشف رود، زمینهایشان را آبیاری میکنند. آبیاری گندم، جو، سبزیخوردن، خیار، گوجهفرنگی، بادمجان، بامیه، فلفل و ... و سیراب کردن گوسفندان با همین آب آلاینده صورت میگیرد که سپس خوراک شهروندان میشود. خاکهای سیال دشت کشف رود آلوده میشود و سلامت و بهداشت افرادی که فرآوردههای کشاورزی را به بار میآورند و مردمی که محصولات را میخرند و بر سر سفره میبرند از بین میبرد. آلودگی خوراکیها با عنصرهای سنگین مانند کروم، نیترات و ... برای سلامت محیطزیست و سلامت افراد خطرناک است. نوشیدن آب و خوردن خوراکیهای آلوده به عنصر سنگین سرطانزاست.
همچنین خیزش گردوخاک و ریزگردهایی که از کشف رود در خاور مشهد برمیخیزد و بر سر شهر مینشیند نیز آلوده است. برای رهایی کشف رود از آلودگی چه باید کرد؟ حریم و بستر کشف رود در بیش از 80 کیلومتر از خاور پل شاهنامه تا شهرک صنعتی چرم مشهد در خاور و نزدیک 40 کیلومتر از سرشاخههای آن در حوزه خدماتی مشهد رهاسازی شده است. زنده شدن دوباره کشف رود نیاز به آزادسازی بیش از 1500 هکتار حریم و بستر پاکیزه از پسماند دارد.
سال 1398 کارگروه نجات کشف رود به ریاست استاندار، آقای مهندس رزم حسینی با همکاری دادگستری، شرکتهای آب منطقهای، آب و فاضلاب مشهد، ادارههای کل محیطزیست، صنعت، معدن و تجارت، فرمانداری و شهرداری مشهد، سازمان جهاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی و نهادهای مدنی برپا شد؛ سند نجات کشف رود تهیه شد و در آن وظیفه هر دستگاه و نهادی با زمانبندی مشخص شد. دولت سیزدهم که آمد کارگروه نجات کشف رود دیگر تشکیل نشد و کار تعطیل شد.
شهرداری مشهد کار ساخت پالایشگاه برای پالایش پساب آلوده 300 تا 400 تانکری که روزانه به کشف رود سرازیر میشود را نیمهکاره رها کرد و اعتبار ساخت پالایشگاه بزرگ طبرسی برای پالایش پساب بخش شرقی مشهد فراهم نشد. پالایشگاه چرم شهر ساخته شد ولی هنوز برخی کارخانههای شهرک پسابهای مرگبارشان را برابر استانداردهای محیطزیست پالایش نمیکنند و ... از جناب آقای دکتر مظفری، استاندار گرامی درخواست میشود کارگروه نجات کشف رود را هرچه زودتر دوباره برپا کنند تا سند نجات آن بهروز شود و اجرا شود. لازم است تا کشف رود و دشت مشهد دوباره زنده شود تا بهداشت و سلامت خراسانیها، زائران حرم امام رضا (ع)، گردشگران و ... تأمین شود.