محدثه موذنی راد- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر مطبوعات
خواندنی های نوباوگان ایران کتابی به کوشش سیدعلی کاشفی خوانساری است. اثری ارزشمند که با روش گزینش و گردآوری در حوزه نشریات و تاریخ ادبیات کودکان ایران در دسته منابع اولیه برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. در این کتاب گردآورنده به گزینش و جمع آوری مهم‌ترین مقالات درباره ادبیات کودک در نشریات بزرگسالان از سال 1306 تا 1336 پرداخته است. ابتدا و انتهای این بازه زمانی در واقع سال‌های انتشار اولین نشریه درباره مسائل نظری آموزش و تربیت کودکان با عنوان «تعلیم و تربیت» در سال 1306 و نیز اولین ویژه نامه ادبیات کودک در تاریخ مطبوعات ایران توسط مجله «سپیده فردا» در سال 1336 است. گرآورنده همچنین از همراهی گروه همکاران بهره برده است.
بیشتر مقالات از دسته مقالات تألیفی اند و تلاش بر این بوده است تا تعداد کمتری از مقالات ترجمه یا مصاحبه در متن کتاب آورده شود. نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب به بیان دلیل گزینش و اهمیت برخی مقالات اشاره می‌کند و معرفی مختصری از نویسندگان آن ارائه می‌دهد. این کتاب در 300 نسخه توسط نشر جهان کتاب در 1403 چاپ و منتشر شده است.
سیدعلی کاشفی خوانساری نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار ایرانی است. او سابقه سردبیری فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان و سروش نوجوان را در کارنامه‌اش دارد. کاشفی آثار فراوانی در حوزه ادبیات کودک ونوجوان دارد.
در این یادداشت به بررسی روش نویسنده با تاکید بر نظم زمانی مقالات پرداخته شده است.
کتاب نوباوگان ایران (دفتر دوم) به گردآوری مقالات مربوط به ادبیات کودکان در ایران در نشریات مهم عصر پهلوی اول و دوم پرداخته است. این مقالات تحولات مهمی را در بازه زمانی 1306 تا 1336 در زمینه ادبیات کودکان در ایران نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد هدف این کتاب در آغاز ثبت و مستندسازی مهم‌ترین مقالات مرتبط با ادبیات کودکان به ویژه کتاب است. مقالاتی که در نشریات بزرگسالان مانند نشریه تعلیم و تربیت، سخن، حمایت کودکان، شکوفه، سپیده فردا، جهان نو و ... چاپ و منتشر شده است.
اما آن چه این اثر را حائز اهمیت می‌کند، گردآوری مقالات به صورت منظم و براساس ترتیب زمانی است. این ترتیب زمانی به ویژه در پژوهش های تاریخی و مستند اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا به مخاطب این امکان را می‌دهد که روند تغییرات فکری و اجتماعی و فرهنگی را در زمینه ادبیات کودک به طور دقیق و شفاف پیگیری و بررسی نماید. در واقع با نگاه روش شناسانه به این نظم‌مندی زمانی، مخاطب به این مهم دست می‌یابد که پژوهشگران به گونه‌ای دقیق با فرایند تحولات و تغییر نگرش‌ها و مسائل جامعه شناختی مربوط به کودکان آشنا می‌شوند. زیرا همان‌طورکه خواننده آگاه است ادبیات کودکان به عنوان نهادی اجتماعی شکل‌دهنده و بازتاب‌دهنده فرهنگ، ارزش‌ها و هویت اجتماعی جامعه است و از دیگر لحاظ به عنوان ابزار آموزشی و تربیتی برای پرورش نسل‌های آینده عمل می‌کند. ادبیات کودکان بدون شک در طول تاریخ ایران در زمینه‌های مختلف اجتماعی و حتی سیاسی نقش مهمی داشته است.
درباره گزینش نشریات؛ گردآورنده در انتخاب مقالات به سراغ نشریاتی رفته است که در دسته معتبرترین و تخصصی ترین نشریات عصر خود بوده و علاوه بر نخبه خوان بودن آنها، تأثیر زیادی بر افکار عمومی و مسائل اجتماعی داشتند. همین انتخاب معقول و مناسب، این اثر را به عنوان منبعی معتبر و ارزشمند از اطلاعات تاریخی و ادبی در حوزه ادبیات کودکان تبدیل کرده است. این اثر همچنین گزارشی از نشریاتی است که نوشتن درباره کودکان را از جمله اولویت های خود می‌دانستند.
موضوع دیگری که مقوله مستند و معتبر بودن این اثر را بیش از پیش نمایان می‌کند تلاش گردآورنده جهت پرهیز از دخالت در متن و حفظ اصالت تاریخی آن است. در این راستا در مقدمه آمده است: «در این پژوهش از تغییر متن حتی آنجا که در اصل افتادگی داشت ویا براساس عرف امروز با اغلاط دستوری آمیخته بود پرهیزیدیم...» در نتیجه این روش، هر آنچه در متن نیاز به اصلاح یا امروزی شدن داشته به شکل خاص و به صلاح دید دبیر مجموعه انجام شده است.
در بخشی از مقدمه نویسنده به بیان رویدادهای مهم درباره مسائل فرهنگی کودکان در ایران آن سال‌ها می‌پردازد. منابع مقدمه نیز در پایان آن آمده است و خواننده با نگاهی گذرا با تعدادی از بهترین منابع در حوزه و تاریخ و ادبیات کودکان در ایران آشنا خواهد شد.
پس از مطالعه و بررسی اثر بر این عقیده‌ایم که هدف و مسئله اصلی گردآورنده این اثر مستندسازی تاریخی دسته‌ای از مقالات مهم حوزه ادبیات کودکان بوده است. جلد اول این اثر مربوط به دوره قاجار و پیشینه اصلی آن بوده و امیدواریم گزینش آثار مقاطع تاریخی بعد نیز توسط گرآورنده انجام و منتشر شود.