کد خبر : 696033 تاریخ : ۱۴۰۳/۱۰/۱۱ - 04:55
رییس‌جمهور برنده صلح نوبل ستاره صبح- مصطفی فروغی: جیمی کارتر رئیس‌جمهور پیشین آمریکا روز گذشته از دنیا رفت. او از ژانویه 1977 تا ژانویه 1981، همزمان با مبارزات در ایران و پیروزی انقلاب سی‌ونهمین رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا بوده است.

وی پیش از ریاست‌جمهوری سناتور ایالت جورجیا و فرماندار جورجیا نیز بوده است. کارتر همسرش به تهران آمد و با محمدرضا شاه ملاقات کرد و ایران را جزیره امن خواند، اما او نمی‌دانست که به زودی در ایران طوفان انقلاب به پا می‌شود و بساط رژیم پادشاهی را جمع می‌کند. اتفاقی که برای آمریکایی‌ها باور کردنی نبود. جیمی کارتر سیاستمدار میانه‌رو بود و در سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش حقوق بشر رکن اساسی بود.

کارتر و انقلاب ایران
شاه پس از اوج گیری مبارزات در کشور روز 26 دی ماه 1357 از ایران خارج شد. مردم مجسمه‌های او و پدرش رضا شاه را مثل آنچه مردم سوریه اخیراً انجام دادند و مجسمه‌های حافظ اسد و بشار اسد را به زیر کشیدند ایرانی‌ها نیز مجسمه‌های رضا شاه و محمدضا شاه را به زیر کشید. شاه مبتلا به سرطان بود و نیاز به معالجه داشت به همین دلیل قصد عزیمت به آمریکا را کرد. کارتر اجازه داد تا شاه برای معالجه به آمریکا برود. این اقدام خشم انقلابیون را بر انگیخت و زمینه را برای اشغال سفارت آمریکا در تهران در سال 13 آبان 1358 فراهم کرد.

پیمان کمپ دیوید
پس از شکست ارتش‌های عرب در برابر ارتش اسرائیل در جنگ رمضان (1973) انور سادات به این نتیجه رسید که برای پس گرفتن زمینه‌های از دست رفته در صحرای سینا و همچنین بدتر شدن وضع اقتصادی مردم مصر و اینکه به این نتیجه رسید دیگر نه او و نه دیگر کشورهای عربی نخواهند توانست از پس اسرائیل و عقبه‌اش برآیند. پیشنهاد جیمی کارتر برای مصالحه مصر با اسرائیل را پذیرفت و در سال 1978 (یک سال پس از انقلاب ایران) به آمریکا رفت و در شهر کمپ دیوید با میانجی گری جیمی کارتر حاضر به مصالحه با اسرائیل شد. این اتفاق باعث شد تا یک فرد تند رو به نام خالد اسلانبولی در سال 1981 او را ترور کرد. خالد اسلامبولی که سادات را ترور کرد انقلابیون ایران با نام گذاری خیابان وزرای در شمال تهران به نام خالد اسلامبولی از اقدام او حمایت کردند. سالهاست قرار است رابطه دیپلماتیک ایران و مصر برقرار شود اما یکی از دلایل دوری این دو کشور نام گذاری خیابانی در تهران به نام ضارب انور سادات است. حال که ایران تلاش می‌کند رابطه‌اش را با کشورهای عربی عادی کند. همانطور که نام شیخ نمر باقرالنمر که در مشهد خیابانی به نام او نامگذاری شده بود پس از عادی سازی رابطه ایران و عربستان نام این روحانی که رهبر شیعیان عربستان بود در یک مصالحه سیاسی نام او برداشته شد. حال زمان آن نرسیده است که نام خیابان خالد اسلامبولی نیز تغییر کند. گفتنی است که بعد از سادات، ملک حسین پادشاه اردن با اسرائیل قرارداد صلح امضا کرد و در دوره ریاست جمهوری اول ترامپ کشورهای امارات، سودان، مراکش هم با اسرائیل قرارداد صلح امضا کردند. ترکیه هم که پیش از این کشورها با اسرائیل رابطه دیپلماتیک برقرار کرده بود.

صلح نوبل
جیمی کارتر به خاطر تلاش‌های صلح جویانه‌ای که تلاش داشت و همچنین اولین رئیس‌جمهور امریکا بود که از حقوق بشر دفاع می‌کرد برنده جایزه صلح نوبل 2002 شد. کارتر علاوه بر آن در انتخابات ریاست جمهوری نیکاراگوئه نظارت کرد. کارتر به اتفاق همسرش بنیاد کارتر را که در زمینه کمک به افراد و همچنین حقوق بشر می‌کرد تأسیس کرد. بعدها از کارتر پرسیدند شما بین ریاست جمهوری و بنیاد خیریه کدام را انتخاب می‌کنید گفت: بنیاد خیریه.

نقش کارتر در پیروزی انقلاب ایران
کارتر طرفدار حقوق بشر بود و به شاه ایران فشار آورد تا فضای سیاسی را باز کند. مهم‌تر اینکه زندانیان سیاسی را آزاد کند. شاه تاب مقاومت دربرابر دولت دموکرات آمریکا را نداشت، تن به فضای باز سیاسی داد و زندانیان سیاسی را نیز آزاد کرد. بدلیل خفگانی که سال‌ها بر کشور حاکم بود و یک فرد برای مردم تصمیم می‌گرفت و ساواک آزادی خواهان را به بند می‌کشید سرانجام ملت ایران به خیابان آمد و رژیم مطلقه سلطنتی را ساقط کرد. روی کار آمدن جیمی کارتر آثارش بر زندان‌های ایران اثر داشت و فشار بر زندانیان کاشته شد. علی صالح آبادی در این ارتباط می‌گوید: وقتی کارتر پیروز شد فشار بر زندان‌های کشور و زندانیان سیاسی کاهش پیدا کرد، ورود کتاب و روزنامه به زندان آزاد شد به گونه‌ای که بهزاد نبوی مصاحبه آیت‌الله خمینی با روزنامه لوموند را ترجمه و در اختیار زندانیان بند 4 زندان قصر قرار داد. زندان آنقدر نسبت به قبل بهبود یافت که زندانیان اصطلاحی درست کردند تحت عنوان «جیمیکراسی» یعنی پس لرزه به قدرت رسیدن جیمی کارتر به زندان های ایران رسید و ساواک در برابر آزادی خواهان و عدالت خواهان عقب نشینی کرد.

کارتر و انقلاب ایران
کارتر با انقلاب ایران و موضوع مهم گروگان گیری 52 دیپلمات ایرانی توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام مواجه شد. وقتی تلاش‌های دیپلماتیک برای ازادی دیپامات به نتیچه نرسید یکبار قصد حمله به ایران را داشت که موفق نشد. سرانجام گروگان‌ها پس از 444 روز از طریق میانجی گری الجزایر و در قالب بیانیه الجزایر که بهزاد نبوی مسئولان بود به سرانجام رسید و گروگان هاژاد شدند. آمریکا قصد داشت انقلاب ایران را به رسمیت بشناسد اما گروگان گیری مانع آن شد. مهم‌تر اینکه گروگان گیری سرآغاز تحریم علیه ایران شد که در گذر زمان ادامه پیدا کرد و با آمدن ترامپ بر شدت تحریم‌ها و فشار به مردم افزوده خواهد شد.