سیاست‌های پوپولیستی در جوامعی با اقبال روبه‌رو می‌شوند که توزیع درآمد نابرابر باشد. گروه‌های اجتماعی که در شرایط فقر زندگی می‌کنند، در برابر شعارهایی که می‌گوید وضعیتشان یک شبه تغییر خواهد کرد، واکنش مثبت نشان می‌دهند و از شخصیت‌های پوپولیست استقبال می‌کنند.
هر چه شاخص‌های آموزشی در یک جامعه بالاتر باشد و قدرت تحلیل افراد بیشتر شود، سواد سیاسی نیز در آن جامعه بالا خواهد رفت. جامعه‌ای بی سواد و فاقد تحلیل به شکل توده‌های هیجانی به راحتی با شعارهای پوپولیستی و عوام فریبانه گمراه می‌شود و همراهی می‌کند.
شخصیتی ناتوان، ناکارآمد و بی تجربه صرفاً با شعارهای عوام فریبانه می‌تواند از میان شهروندان بی سواد یا کم سواد رأی بالایی جمع کند. جامعه با سطح آموزش پایین، فریب شعارهای پوپولیستی را می‌خورد و با آنها همراه می‌شود. زیرا دانش، آگاهی می‌آورد.
اگر سطح آموزش، میزان سواد و قدرت تحلیل افراد جامعه افزایش پیدا کند، به همان میزان خطر فراگیر شدن تفکر عوام فریبانه و پوپولیست کمتر خواهد شد.
بستر رشد پوپولیسم، ناآگاهی است پس طبیعی است که این تفکر با نخبگان، دانشگاهیان و تحصیلکردگان اختلاف نظر دارد.
پوپولیسم و سیاست‌هایش به کاهش رشد اقتصادی، کاهش درآمد سرانه و سرانه مصرف مردم، افزایش نابرابری و میزان فقر می‌انجامد چون این بستر مساعدترین شرایط برای بقای این تفکر است.
تجربه نشان داده به رغم ادعاهایی که دولت‌های پوپولیسم دارند و از منافع اکثریت حرف می‌زنند، توزیع درآمد در دوران آنها بدتر هم می‌شود. در این دولت‌ها هر کاری برای افزایش مهارت یا آموزش انجام شود شعاری و بیهوده است. زیرا سیاست‌گذاران پوپولیست به دنبال محدود و وابسته کردن مردم هستند.
لذا در این دولت‌ها دانشگاه‌ها و دانشگاهیان در بدترین شرایط خود قرار می‌گیرند و آموزش عمومی کشور دچار صدمات می‌شود.
عدم توجه به شایسته سالاری و نخبگی و نخبگان از جمله اقدامات دولت‌های پوپولیست است. به طوری که هر کاری از طریق افراد شایسته و متخصص ایجاد شده باشد در این دولت‌ها نفی می‌شود. دولت‌های پوپولیست متعهد می‌شوند که همه مدیران را تغییر دهند و افراد هوادار خود را جایگزین کنند. در این روند برخی از افراد شایسته از کار بر کنار شده و از افراد غیر متخصص روی کار می‌آیند.
مجموعه این عوامل و حضور نیروهای پوپولیست در چند دولت در دهه‌های اخیر باعث شده تا نه تنها روند گسترش فقر مطلق در جامعه ایران متوقف نشود، بلکه با ظهور پدیده‌های جدیدی چون کارتن خوابی، گور خوابی، پشت بام خوابی، اتوبوس خوابی و... نیز روبه‌رو شویم.
اگر چه فقرزادیی شعار محبوب این دسته است اما ظهور هر نمادی از فقر برای نیروهای سیاسی پوپولیست مبارک است، زیرا تنها می‌توانند در بستر ناآگاهی و عوام فریبی باقی بمانند و رشد کنند.