به نظر شما دلایل عقب ماندگی اقتصاد ایران در مقایسه با دیگر اقتصاد‌های منطقه چیست؟ چگونه عربستان، امارات و قطر عملکرد بهتری نسبت به ما نشان دادند؟ در سال 57 در کشور انقلابی علیه نظم موجود رخ داد. توجه کنید که انقلاب سبقه و تم ضد سرمایه داری داشت و دیدگاه های چپ اقتصادی و مبنای نگاه سوسیالیستی بر اندیشه انقلابیون نسبت به دیگر نظر ها غلبه داشت. بعد از تغییر نظام سیاسی، دچار جنگ شدیم. ایران یکی از طولانی ترین و فرسایشی ترین جنگ های تاریخ معاصر را تجربه کرد. همین دو اتفاق برای اینکه اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد کافی است. مشکلات اقتصادی چند سال قبل از انقلاب خود را نشان داده بود. زمینه های بروز بیماری هلندی و مسائل اقتصادی خود را نشان داده بود. بعد از انقلاب مشکلات قبلی و مسائل جدید دست به دست هم دادند تا به وضعیت کنونی رسیدیم. انقلاب، دگرگونی اقتصاد با نگاه چپ سوسیالیستی بود. اساس انقلاب ضد سرمایه داری بود. و بعد قبل از اینکه فرصت هضم مبانی اقتصادی جدید را داشته باشیم درگیر جنگی شدیم که حداقل ضرر و زیان اش برای ایران، بیش از 1000 میلیارد دلار براورد شده است. ما در منطقه ای زندگی می کنیم که 1000 میلیارد دلار برای اقتصاد های این منطقه رقم بزرگی است. بعد از انقلاب همواره نحوه موضع گیری نسبت به دنیا و موضع گیری دنیا نسبت به جمهوری اسلامی ایران با اشکالاتی همراه بود. ایران تحریم را از دهه اول بعد از انقلاب تجربه کرد. عمده علت عقب ماندگی اقتصاد به مباحث سیاسی مربوط است. من نمی خواهم درباره مسائلی که ایران دنیا داشت و یا رفتار دنیا با کشورمان صحبت کنم. من در موضعی نیستم که حرف و سخن در این رابطه را رد یا تایید کنم. ولی این عارضه را نمی توان کتمان کرد. تنش همیشگی ایران با جهان غرب اقتصاد را در این سرزمین زر خیز زمین گیر کرده است. عقب ماندگی اقتصاد، فضا را برای انواع و اقسام بلای دیگر از جمله رانت و فساد فراهم کرد و گروه های پر نفوذ ثروت را در اختیار گرفتند.
به عقیده شما برای اقتصادی با این مشخصات و چنین پیشینه ای چه نسخه ای باید تجویز کرد؟ هشت سال بعد از جنگ به فاصله ای کمتر از یک دهه توانستیم اقتصاد را بازیابی کنیم. آمار ها در اواخر دهه هفتاد اعداد و ارقام مطلوبی را نشان می دهند. این وضعیت نشان دهنده ظرفیت اقتصاد ایران بزرگ است. متاسفانه در هر دوره ای سیاست خارجی تاثیر منفی خود را در اقتصاد نشان داده است. اگر گره تحریم باز نشود و مسائل خود را با جهان غرب حل نکنیم، عمده انرژی اقتصاد صرف کم اثر کردن تحریم ها خواهد شد. تحریم مانعی در برابر اقتصاد است. تا تحریم بر طرف نشود نمی توان برنامه ریزی کرد. فعلا تنها کار روزمره گی است ما در حال کم اثر کردن تحریم ها هستیم. یک بار سر میز نشستیم که منجر به توافق برجام شد. آمریکا از آن توافق خارج شد زیرا مساله ما با این قدرت حل نشده بود. ایران همچنان درگیر تحریم و فشار های سنگینی است که راه استفاده از ظرفیت اقتصادی اش را مسدود کرده است. یک بار باید تصمیم بگیریم آیا می خواهیم از نظر اقتصادی پیشرفت کنیم یا نه؟!
کشور های منطقه پیشرفت اقتصادی خوبی داشتند آیا این رشد محصول هماهنگی تصمیمات حوزه سیاست خارجی و بخش اقتصادی است؟ آن ها مسیر خود را انتخاب کرده اند. یک بار آقای ظریف در این رابطه صحبت کرد و به خیلی ها برخورد ولی حرف وزیر خارجه پیشین به درستی درک نشد. آقای ظریف از یک انتخاب حرف زد. عربستان، امارات و قطر هم مثل ما یک انتخاب داشتند. آنها انتخاب کردند تا در نظم موجود جهان زندگی کنند. مفهومی که برای ما ارزشمند بود برای آن ها اهمیت کمتری داشت. ایران در فضای انتخاب سیاسی اش قرار دارد. ایران در برابر نظم موجود گردن کشی کرد و شرایط اقتصادی ما از تبعات همان انتخاب است. نباید مقاطع تاریخی را نادیده گرفت تاریخ گسترده، پیوسته و ادامه دار است. به عقیده من امروز باید تکلیف سیاسی در کشور مشخص شود وگرنه اراده اقتصادی نمی تواند تغییری در شرایط ایجاد کند. در شرایطی که دچار منازعه با قدرت های اقتصادی و مسلط دنیا هستیم نمی توانیم در حوزه اقتصاد چشم انداز مثبتی برای خود ببینیم.