22 جولای 2023

بقلم آریا مقانلو

تارنمای تهران تایمز

برگردان و کوتاه سازی علی اصغر شهدی

Asghar.shahdi@gmail.com

عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای و حضور چشمگیر این کشور در آخرین اجلاس جنبش عدم تعهد در باکو به عنوان یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک برای این کشور بر اساس امور روز دنیا تلقی می شود.انتقال نظم نوین جهانی که قدرت را از غرب به شرق منتقل خواهد کرد، فرصتی برای ایران جهت تبدیل شدن به یک نیروی مهم در غرب آسیا است. رسانه‌های منطقه‌ای و غربی اخیراً درباره نقش پیش‌بینی شده ایران در آینده منطقه صحبت کرده‌اند.روزنامه جروزالم پست که یک رسانه اسرائیلی است در نهم ژوئیه گزارشی را برای پرداختن به عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای منتشر کرد. الحاق ایران به بلوک را منبع نگرانی بزرگی خواند که منافع آمریکا در غرب آسیا را در معرض تهدید قرار خواهد داد. این روزنامه همچنین هشدار داد که این اتفاق به ویژه موقعیت اسرائیل در منطقه را به خطر می اندازد.با ادغام رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای، نگرانی فزاینده ای در سراسر جهان غرب گسترش یافته است که در درجه اول به دلیل پیامدهای چندوجهی روابط نظامی رو به رشد ایران با روسیه و چین می باشد. این موضوع با پایان زمان برنامه ریزی شده محدودیت های سازمان ملل در مورد آزمایش و انتقال موشک های بالستیک ایران در اکتبر آینده نگران کننده تر می شود.جروزالم پست مدعی شد که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای دست ایران را برای تجارت آشکار تسلیحات با روسیه و چین و سایر کشورهای سازمان همکاری شانگهای بازتر می‌کند و در نهایت به گسترش نفوذ ایران در منطقه منجر می‌شود. این بیانیه از دولت های غربی خواست تا نسبت به رشد استراتژیک ایران در غرب آسیا محتاط باشند.عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای یک دستاورد مهم در سیاست خارجی برای جمهوری اسلامی است. این امر به ویژه قابل توجه است زیرا این اولین بار است که رژیم از زمان تأسیس خود در سال1357 ( 1979) به یک پیمان منطقه ای می پیوندد. این ادغام می تواند به ایران کمک کند تا از انزوای اقتصادی و دیپلماتیک خود رهایی یابد. در واقع، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای حاکی از آن است که سایر کشورهای عضو نیز آماده تعامل با آن هستند.این گزارش همچنین به تأثیرات آتی عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای بر روابط این کشور با هند می‌پردازد: «عضویت در سازمان همکاری شانگهای به دولت ایران برای گسترش همکاری‌های نظامی خود با هند نیز قدرت می‌دهد. دو کشور که در حال حاضر در شراکتی فراگیر درگیر بوده اند، در تلاش هستند تا همکاری نظامی دوجانبه خود را در حوزه های جدیدی که شامل تمرین های دریایی مشترک و تجارت تسلیحات می شود، گسترش دهند.مجله آمریکایی نیوزویک نیز به طور گسترده به حضور ایران در نشست جنبش عدم تعهد در باکو پرداخته است. جنبش غیرمتعهدها مجمعی متشکل از 120 کشور است که دوسوم  اعضای سازمان ملل را تشکیل می دهند و می توانند تأثیر تعیین کننده ای بر آنچه در سراسر جهان می گذرد داشته باشند. این سازمان زمانی از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران حمایت کرد که تهران و غرب بر سر این برنامه در سال1391 ( 2012 ) به شدت با هم اختلاف داشتند.جنبش عدم تعهد برای یافتن راه حلی برای پایان دادن به جنگ سرد تشکیل شد و به نظر می رسد این نهاد تا حد زیادی به هدف اصلی خود وفادار مانده است.تنها یک روز پس از تبدیل شدن به نهمین عضو بلوک امنیتی منطقه‌ای به رهبری چین و روسیه، ایران شروع به استفاده از یک پلتفرم چندجانبه گسترده‌تر در تلاش برای تثبیت مجدد خود در صحنه جهانی در برابر تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن جمهوری اسلامی کرد. پس از پایان اجلاس دو روزه وزرا در آذربایجان توسط 120 کشور جنبش غیرمتعهدها (NAM) در روز پنجشنبه، تهران به نظر می رسد آمادگی خوبی برای ادامه فعالیت های دیپلماتیک خود دارد.شرکت حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در آخرین رویداد جنبش عدم تعهد، بلافاصله پس از پیوستن کامل ایران به  سازمان همکاری شانگهای (SCO) صورت گرفت.این مجله در پایان با اشاره به اینکه صعود ایران به سازمان همکاری شانگهای و بریکس پیامی سیاسی از سوی این کشور به آمریکا و اتحادیه اروپا است، گفت که این کشور می‌تواند بدون احیای برنامه جامع اقدام مشترک از انزوا خارج شود.در این بیانیه آمده است تعدادی از شرکای آمریکا مانند هند که در حال حاضر رئیس سازمان همکاری شانگهای و گروه 20 است و عربستان سعودی که روابط خود را با ایران به عنوان بخشی از توافق با میانجیگری چین در ماه مارس از سر گرفت، نیز برای مشارکت سازمان همکاری شانگهای و بریکس درخواست داده و بر تعهد خود به خودمختاری استراتژیک در امور جهانی تاکید کرده اند.ایران با بهره‌گیری از پنجره فرصت‌هایی که از طریق پیوستن به نهادهای چندجانبه مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس فراهم می‌شود، بازی طولانی‌مدت برای قرار گرفتن در یک مزیت استراتژیک را انجام می‌دهد. به این ترتیب، منافع حاصل از آن می‌تواند در هر دو شکل محسوس و نامشهود در موقعیت‌یابی ایران به‌عنوان تکیه‌گاه قدرت قابل دوام در خاورمیانه و اوراسیا باشد.» الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای و حضور آن در نشست جنبش عدم تعهد، نوید خوبی برای نظم جهانی ایجاد شده پس از جنگ سرد نیست. رسانه های غربی دستاوردهای دیپلماتیک اخیر ایران را نشانه آن می دانند که آمریکا دیگر نمی تواند خواسته های خود را بر کشورهای دیگر تحمیل کند و شکست ناپذیری هژمونی آن تقریباً به پایان رسیده است.همکاری بین قدرت های نوظهور جهانی مانند ایران و هند و قدرت های سنتی مانند چین و روسیه که در حال بازیابی قدرت خود هستند، می تواند پیامدهای بزرگی برای آمریکا در خلیج فارس و همچنین منطقه ای عظیم در اقیانوس هند داشته باشد.