محمد قاسمی- دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران در یادداشتی ارسالی برای ستاره صبح آنلاین نوشت:

ارتباطات غیر کلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و افراد از گذشته تاکنون برای برقراری ارتباط با یکدیگر از آن استفاده می کنند. در واقع در حوزه ارتباطات انسانی، می‌توان افکار، احساسات و اطلاعات را بدون استفاده از کلمات بیان منتقل کرد. همچنین ارتباط غیرکلامی نوعی از ارتباط است که بدون استفاده از کلمات و زبان، از طریق حرکات بدنی، ژست‌های اشاره و پانتومیم برقرار می‌شود. این ارتباط بسیار وسیع و پیچیده است و در سطح جهانی و میان فرهنگی بسیاری از قواعد و نمادهای خاص خود را دارد. زبان نیز به عنوان یکی از ابزار های ارتباطی تنها می تواند بخشی از فرآیند انتقال اطلاعات را انجام دهد.
از روش‌های بسیار رایج و پرکاربرد برای بیان احساسات و انتقال پیام‌ها بدون نیاز به کلمات، استفاده از ژست‌های اشاره و پانتومیم می‌باشد. این دو تکنیک، با استفاده از حرکات بدن و اشاره‌های خاص، قادرند احساسات و مفاهیم مختلف را به نمایش بگذارند. با استفاده از این روش‌ها، می‌توان به طور کاملاً بی‌کلام و با استفاده از زبان بدن، احساساتی مانند شادی، غم، خشم و تعجب را به صورت قابل فهم برای دیگران منتقل کرد. تفاوت‌های قابل توجهی بین ژست اشاره و پانتومیم وجود دارد. در این یاداشت، قصد داریم تا به صورت خلاصه به بررسی تفاوت‌های بین ژست‌های اشاره و پانتومیم بپردازیم.
 
ژست
ژست اشاره به حرکات و علامت‌های بدنی اطلاق می‌شود که افراد برای انتقال پیام‌ها، بیان احساسات و برقراری ارتباطات از آن استفاده می‌کنند. این حرکات می‌توانند به صورت طبیعی و ناخودآگاه انجام شوند، مانند حرکات دست‌ و چشم‌ که بخشی از زبان غیرکلامی ما محسوب می‌شوند.
در هنر و نمایش نیز ژست‌ها نقش اساسی در بیان احساسات و داستان‌ها دارند. هنرمندان با استفاده از حرکات بدن و ژست‌های مناسب، می‌توانند بدون استفاده از کلمات، ارتباط عمیقی را با تماشاگران برقرار کنند و تأثیر بیشتری را روی آن‌ها داشته باشند. با استفاده از حرکات بدنی، هنرمندان می‌توانند احساسات و ارتباطات چندگانه‌ای را که ممکن است با استفاده از زبان کلام بیان نشوند را به تصویر بکشند.
 
پانتومیم
پانتومیم یک شکل هنری می باشد که بدون استفاده از کلمات و با کمک نمایش‌ها و عملکردهای بدنی، داستان‌ها، احساسات و افکار را به تصویر می‌کشد. در این روش افراد با استفاده از حرکات، ارتباطی عمیق با مخاطبان خود برقرار می‌کنند و پیام‌ها و احساسات خود را به صورت تصویری و بدون کلام منتقل می‌کنند.
در هنر پانتومیم، افراد توانایی خلاقیت بسیار بالایی دارند و می‌توانند از وسایلی مانند حرکات بدن، اشارات، تغییرات روحی، انتقال احساسات و نشانه‌های مختلف صورت برای بیان داستان‌ها و مفاهیم استفاده کنند. آنها با استفاده از تمامی اجزای بدن خود، از جمله دستان، صورت، چشم ها، و حتی حرکات کوچک و جزئی، داستان را برای مخاطبان تجسم می‌کنند.
 
تفاوت‌های کلیدی بین ژست و پانتومیم
ژست‌های اشاره و پانتومیم از نظر مفهوم، استفاده از کلام، میزان دقت و طراحی، و محدودیت‌ها تفاوت‌های کلیدی دارند. در ژست، افراد با استفاده از حرکات و علامت‌های اشاره، پیام‌ها و احساسات خود را بیان می‌کنند، اما پانتومیم یک شکل هنری است که با استفاده از حرکات بدنی و بدون استفاده از کلمات، داستان‌ها و احساسات را به تصویر می‌کشد. در ژست، می‌توان از کلمات به همراه حرکات بدنی استفاده کرد، اما در پانتومیم، تنها با حرکات و ژست‌های بدنی و بدون استفاده از کلمات، داستان‌ها و احساسات به تصویر کشیده می‌شود. در ژست، میزان دقت و طراحی می‌تواند طبیعی و ناخودآگاه باشد، اما در پانتومیم، حرکات و ژست‌ها به صورت طراحی شده و هنری است و نیاز به آموزش و تمرین دارد تا به صورت دقیق و قابل فهم برای مخاطبان ارائه شود. در ژست، محدودیت در بیان پیام‌ها و احساسات بسته به نوع و محدودیت‌های حرکتی فرد وجود دارد، اما در پانتومیم، افراد با استفاده از تمامی اجزای بدن و حرکات آزاد، می‌توانند داستان‌ها و احساسات پیچیده‌تری را به تصویر بکشند.
 

سخن پایانی

در این یاداشت بصورت خلاصه به بررسی تفاوت بین دو ژست‌های اشاره و پانتومیم پرداختیم. هر دو نوع ژست در ارتباطات غیر کلامی دارای اهمیت بسیاری هستند و برای بیان احساسات، داستان‌ها و ایده‌ها از آنها استفاده می‌شود. ژست‌های اشاره بر روی بیان احساسات و شخصیت‌ها تمرکز دارند، در حالی که پانتومیم بر روی بیان داستان‌ها و مفاهیم به صورت بی کلام متمرکز است. در نهایت، امیدواریم که این یاداشت به شما در درک بهتر این دو نوع تکنیک و استفاده بهینه از آنها کمک کرده باشد.
 
 
منابع
توماسلو مایکل. (1400). خاستگاه‌های ارتباطات انسانی (ترجمۀ: شاه قاسمی، احسان). تهران: علمی فرهنگی
علیپور، یاور. (10 فروردین 1399). نقش ارتباطات غیر کلامی در زندگی روزمره. دریافت شده از وبلاگ ارتباطات اجتماعی
درودی، هما، و صمدی تبار، عادل. (1392). بررسی رابطه بین ارتباطات غیرکلامی و رضایت مندی مشتریان در نمایندگی های شرکت خودروسازی تویوتا در شهر تهران. مطالعات رسانه ای