آیا می توان امیدوار بود که شرایط سیاسی جدید کشور، مثل حصول تفاهم با آژانس بین المللی انرژی اتمی، توافق با عربستان و اخباری که در خصوص گفت و گو های ایران و آمریکا منتشر شده بر وضعیت اقتصادی و نرخ تورم تاثیر گذار باشد یا خیر؟ شرایط سیاسی و اقتصادی تغییر کرده زیرا آثار آن را روی نرخ دلار می بینیم. قیمت دلار در دو هفته گذشته حدودا 30درصد کاهش قیمت پیدا کرده است. اما صرف اینکه اتفاقی سیاسی منجر به کاهش نرخ دلار شده است کافی نیست. آیا ما به توسعه دست پیدا کرده ایم؟ متاسفانه چنین دستاوردی وجود ندارد. یکی از پارامتر هایی که در شاخص های اقتصادی اخلال ایجاد می کرد بحث قیمت دلار است که اثر خود را روی اقتصاد می گذارد و منجر به این می شود که ما تورم نزدیک به 48درصد را در 11 ماه گذشته تجربه کنیم و اقتصاد روزهای بی ثبات خود را بگذراند.
به نظر شما در مورد تورمی در سال آینده شاهد چه وضعیتی خواهیم بود؟ پاسخ سوال شما این است که آیا در سال آینده به طور مثال رشد نقدینگی یک رقمی خواهد شد؟! جواب خیر است و رشد نقدینگی همچنان در سال آینده بالا است. و یا سال آینده تحولی در بخش بهره وری اتفاق می افتد؟! جواب خیر است. یا سال آینده بنگاه های اقتصادی در بخش تولید شاهد اتفاقات مثبتی خواهند بود؟! اتفاق خاصی نخواهد افتاد. تنها واقعیتی که می توان برای کاهش تورم روی آن حساب کرد احیای برجام است. اگر برجام احیا شود می توان انتظار داشت در اقتصاد اتفاقاتی بیفتد. این اتفاقات از منظر افزایش درآمد های نفتی است که به تبع آن کاهش نرخ تورم خواهیم داشت. کسی نمی تواند با قاطعیت اعلام کند که ما در ماه های ابتدایی سال آینده شاهد احیای برجام خواهیم بود.
شورای حکام سه ماه به ایران وقت داده است تا کارشناسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران کارهای فنی انجام دهند. نمی توان قاطعانه گفت که پس از آن چه اتفاقی می افتد؟ اگر شاخص های پولی امسال، رشد نقدینگی و تورم نزدیک به 48درصد را در نظر بگیریم به طور طبیعی نمی توانی سال آینده با وضعیت تورم کاهشی روبرو شد. زیرا حجم بودجه کل کشور حدود 40درصد زیاد شده است. رشد بودجه کل کشور، بودجه شرکت ها و بودجه عمومی و افزایش هایی که برای سال اینده اتفاق افتاده همه بر نرخ تورم اثر می گذارد. اگر نرخ تورم سال آینده بین 30 تا 35 درصد باشد معادل همین تورم 48 درصدی امسال خواهد بود. به تعریفی دیگر اگر سال آینده تورم 15 تا 20 واحد کاهشی باشد مثل تورم سال جاری خواهد بود. مثال ساده ای می زنم. فرض کنید در سال 1400 کالایی 100 تومان بوده. امسال تورم 50درصد است و آن کالا 150 تومان شده است اگر سال اینده هم تورم 50درصد داشته باشیم همان کالا 75 تومان زیاد می شود و مجموع قیمت کالا 225 تومان خواهد بود. اگر سال آینده مثل امسال شاهد تورم باشیم، شاهد گرانی خواهیم بود، قدر مطلق گرانی بیش از قدر مطلق گرانی امسال خواهد بود. نتیجه گیری من این است که اگر سال آینده تورم 15 تا 20 واحد کم شود اثری که به لحاظ افزایش قیمت روی قیمت ها دارد مثل امسال است. زمانی تاثیر اساسی بر تورم اتفاق می افتد که هم برجام احیا شود و بازار ارز ثبات پیدا کند و هم بخش تولید و بخش بهره وری اقتصاد نیز اتفاقاتی را تجربه کنند. نباید همه چیز را بر گردن افزایش یا کاهش نرخ دلار انداخت بخش های دیگر جامعه هم با توجه به پایین بودن رشد اقتصادی و پایین بودن بهره وری و حجم بالای پولی که خلق شده و بودجه ای که 40درصد زیاد شده است بر روی شاخص های پولی سال آینده از جمله تورم تاثیر گذار هستند.
با توجه به محرمانه بودن مذاکرات ایران و عربستان آیا دولت در زمان بستن بودجه نتایج توافقات احتمالی را پیش بینی کرده بود؟ دولت بودجه را بدون در نظر گرفتن شرایط جنگ اقتصادی بسته است. بودجه ای که دولت بسته با این فرض بسته شده که ما در شرایط عادی هستیم. به نظر می رسد قضایایی چون توافق هسته ای و تفاهم با عربستان و... در زمان بسته شدن بودجه لحاظ نشده است. به نظر من توافق با عربستان پایدار است. همچنین مساله ایران و آژانس نیز رو به حل و فصل می رود زیرا شرایط اقتصادی در داخل و شرایط بین المللی در خارج به گونه ای نیست که ایران و جهان آماده بحران دیگری باشند. لذا باید این تفاهم های سیاسی انجام شود. از این رو به نظر من احتمال احیای برجام بالا است.