امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در کنفرانس امنیتی مونیخ 2023 گفت: من از اینکه چقدر در حال از دست دادن اعتماد جنوب جهانی هستیم شگفت‌زده شده‌ام.
کنفرانس اخیر در مورد سیاست امنیتی بین‌المللی بر اهمیت جنوب جهانی برای امنیت غرب متمرکز شد. رقابت قدرت بین چین و روسیه، غرب را مجبور کرد، رویکرد خود را در رابطه با این کشورها ارزیابی کند.
پنجاه و نهمین کنفرانس امنیتی مونیخ (MSC) که از 28 لغایت 30 بهمن (17 تا 19 فوریه) برگزار شد با حضور بیش از 150 مقام ارشد ازجمله بیش از 40 تن از سران کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برگزار شد. این کنفرانس بر روی سه موضوع اصلی متمرکز بود: جنگ در اوکراین، لزوم رویارویی با چین و روسیه و اهمیت جنوب جهانی در مبارزه بین قدرت‌های بزرگ.
روسیه مانند سال گذشته در کنفرانس مونیخ حضور نداشت. غیبت روسیه و ایران در کنفرانس به بستری برای حمله به مخالفان سیاست‌های غرب تبدیل شد.
این کنفرانس در پس‌زمینه‌ای از آشفتگی بین‌المللی و رقابت بین قدرت‌های بزرگ برای نفوذ در نظم چند قطبی در حال ظهور برگزار شد. چندین کشور غربی نارضایتی خود را از مواضع کشورهای جنوب جهانی در رابطه با درگیری‌های چین و روسیه ابراز کردند.
کام الا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی خود در این کنفرانس گفت: ما یک تعداد بی‌سابقه از نمایندگان «جنوب جهانی» دعوت کرده‌ایم، وقتی با نمایندگان جنوب جهانی صحبت می‌کنید می‌بینید که بسیاری از کشورها به شیوه نوسان بر روی مرز بینابینی نشسته‌اند.
بر این اساس، کریستف هوس گن، رئیس کنفرانس امنیت مونیخ MSC در مراسم افتتاحیه اعلام کرد که کنفرانس امسال «جنوب جهانی را موردتوجه قرار می‌دهد و به نگرانی‌های آنها گوش می‌دهد.»
مکرون فرانسوی خاطرنشان کرد که تلاش‌ها برای تغییر نظم جهانی باید فراگیرتر باشد: «غرب در حال از دست دادن جنوب جهانی است و به‌اندازه کافی برای پاسخ به اتهام استانداردهای دوگانه، ازجمله با کمک نکردن سریع به کشورهای فقیر در مواجهه با کووید و دادن به‌موقع واکسن به آنها عمل نکرده است.» یکی از راه‌های رسیدگی به نگرانی‌های جنوب جهانی، انجام اصلاحات در سازمان ملل است.
· درحالی‌که بحث‌ها و نتایج کنفرانس نشان می‌دهد که قدرت‌های غربی به اهمیت کشورها در جنوب جهانی پی برده‌اند، به نظر می‌رسد که این امر عمدتاً به دلیل لزوم جلب حمایت آنها در درگیری‌های بزرگ علیه روسیه و چین است.
· درگیری در اوکراین به‌طور کامل نشان داد که امتناع بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین، آفریقایی و آسیایی از حمایت از تحریم‌های غرب عامل مهمی در شکست تلاش‌های غرب برای منزوی کردن روسیه بوده است.
· در گزارش نهایی کنفرانس امنیتی مونیخ MSC آمده است: «تبلیغ بیداری ناشی از جنگ روسیه و نارضایتی بسیاری از کشورها در «جنوب جهانی»، دموکراسی‌های لیبرال را برای رضایت آنها برانگیخته است و به آنها یادآوری می‌کند که نظم بین‌المللی، درست مانند خود دموکراسی، نیاز دائمی به نو شدن دارد».
· این گزارش اضافه کرد که «کشورهای جنوب جهانی می‌توانند به «دولت‌های نوسانی» حیاتی تبدیل شوند. آنها می‌توانند تعادل بین رقبای دستگاهی را بر هم بزنند و درنتیجه سرنوشت نظم مبتنی بر قوانین بین‌المللی را تعیین کنند. کشورهای بانفوذی مانند هند، ترکیه یا عربستان سعودی فعالانه شرط‌های خود را در بن‌بست ژئوپلیتیک کنونی هم در مورد اوکراین و هم در مورد بسیاری از مسائل سیاسی دیگر پوشش می‌دهند. به نظر می‌رسد که واکنش‌های آنها به جنگ اوکراین و موضع‌گیری‌هایشان در رقابت بین‌المللی گسترده‌تر بر سر نظم بین‌المللی، بجای هدایت احساسات عمیق‌تر در مورد نظم بین‌المللی، با استدلال عمل‌گرایانه‌تر هدایت می‌شوند»
· میراث استعماری غرب همچنان سایه‌ای طولانی بر روابط آن با جنوب جهانی می‌افکند و برای غلبه بر این میراث و ایجاد روابط عادلانه‌تر و سازنده‌تر، به تلاش مستمر و تعهد واقعی نیاز است.
این امر مستلزم تغییر مدل اهداکننده- گیرنده به سمت مدلی مبتنی بر مشارکت و منفعت متقابل و به رسمیت شناختن این موضوع که منافع و آرزوهای کشورهای جنوب جهانی باید جدی گرفته شود و مورداحترام قرار گیرد، هست.
بر اساس گزارش کنفرانس: ناامیدی واشنگتن از جایگاه عربستان سعودی در مناقشه اوکراین نیز در این کنفرانس مشهود بود، زیرا غرب به دنبال جلوگیری از تکرار چنین رفتاری در درگیری مهم‌تر با چین است.
در میان کاهش حضور آمریکا در خاورمیانه [آسیای غربی]، دموکراسی‌های لیبرال به‌طور فزاینده‌ای نگران نفوذ فزاینده چین هستند. روابط عمیق‌تر بین چین و خاورمیانه [آسیای غربی] ممکن است به‌گونه‌ای توسعه یابد که ردپای نظامی و امنیتی قوی‌تر چین را شامل شود، که می‌تواند مشارکت امنیتی غرب با کشورهای منطقه را تضعیف کند.
محمدحسن سویدان
23 فوریه 2023
تارنمای دی کریدل
برگردان و کوتاه سازی علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com