وزیر کشور پیشنهاد تغییر استاندارد های شاخص آلودگی هوا را مطرح کرده است تا از تعطیلی مدارس جلوگیری شود. نظر شما در این رابطه چیست؟ جابجاکردن شاخص آلودگی هوا عجیب است. شاخص آلودگی هوا یک عدد است که میزان خطرناک بودن آلودگی را برای افراد مختلف جامعه معین می کند. اما با توجه به اینکه افراد در برابر آلودگی واکنش یکسانی ندارند می توان از منظری دیگر روی این موضوع کار کرد. افرادی که سالمند یا بیمار هستند در شرایط آلودگی هوا آسیب بیشتری می بینند. ولی کسانی که جوانتر و سالمتر هستند کمتر در معرض بروز مشکلات حاد قرار دارند. استاندارد شاخص را نمی توان تغییر داد. می توان گفت شاخص آب و هوا برای چه گروه هایی خطرناک تر است و بدن چه افرادی در این آب و هوا واکنش های زیستی نشان می دهد. شاخص آلودگی 150 برای کسانی که بیماری های زمینه ای دارند و برای سالمندان بسیار خطر آفرین است ولی برای سنین پایین تا بیست سالگی در آن حد و اندازه خطرناک نیست. اگر منظور آقای وحیدی این بود که اعلام کنیم هوا آلوده است و استنشاق این آب و هوا خطرناک است اما بدن جوانتر ها در برابر این آلودگی مقام تر است، روی این می شود بحث کرد اما اینکه اعلام کنیم که تا دیروز شاخص 200 خطرناک بود. اما امروز معمولی است! درست نیست و به راهکاری برای تعطیل نکردن شبیه است. من می پذیریم که تعطیلی زیاد مدارس مشکلاتی به دنبال دارد. به ویژه که این بچه ها به تازگی تجربه دو سال تعطیلی به دلیل کرونا را پشت سر گذاشته اند. بچه ها دچار افت تحصیلی شده اند و خانواده ها ناراضی هستند. ولی این بحثی فنی در حیطه آموزش و پرورش است و نباید حوزه محیط زیست و استانداردهای شاخص آلودگی هوا را در این بخش دخالت داد. پراکندگی آلودگی هوا حتی در مساحت یک شهر به یک میزان نیست. به طور مثال در شرق اصفهان آلودگی بالاتر از مناطق غربی این شهر است. کار درست این است که شاخص منطقه به منطقه سنجیده شود. ولی وقتی تعطیلی اعلام می شود از این شیوه تبعیت نشده است و آلودگی به طور میانگین اعلام می شود.
بحث آلودگی هوا به موضوعی پیچیده تبدیل شده است امسال روز های بیشتری از سال هوا آلوده بود. دلیل اصلی آلودگی هوا چیست؟ مازوت، خودروهای فرسوده، بنزین آلوده و صنایع، علت آلودگی هوا هستند ولی من مساله دیگری را مطرح می کنم. ما با پدیدیه ای به نام "وارونگی جو" روبرو هستیم. آلودگی هوا موجب ایجاد سکون می شود. سکون در هوا موجب بالا رفتن غلظت آلاینده ها در آن فضا خواهد شد. اگر آشفتگی هوایی داشته باشیم می توانیم از بروز چنین وضعیتی جلوگیری کنیم. در تابستان هم این وضعیت اتفاق می افتد ولی طلوع خورشید و تابش اشعه خورشید سکون را می شکند. چرا در بندر عباس آلودگی کمتری داریم؟ زیرا صبح و بعدظهر مرتبا بین دریا و خشکی جریان هوایی وجود دارد و این جریان آشفتگی هوایی ایجاد می کند و سکون را از بین می برد. اگر چند نفر در یک اتاق در بسته سیگار بکشند چه اتفاقی می افتد؟! اگر پنجره ای در این اتاق باز باشد وزش باد می تواند هوای اتاق را تصفیه کند. برای از بین بردن آلودگی هوا باید به فکر ایجاد آشفتگی هوایی در آسمان شهر ها باشیم. دهه ها است که مسئولین منشا آلودگی هوا را می شناسند، ولی نتوانسته ایم این عوامل را از بین ببریم. زیرا نمی توان صنایع را جابجا کرد یا خودرو های مردم را متوقف کرد و موتورسیکلت هایی را که معاش خانواده ای را تامین می کنند جمع کرد. حاکمیت باید آسمان را مدیریت کند و سکون هوا را بشکند. طبیعت خود به خود همین کار را انجام می دهد. لازم است مداخلاتی صورت گیرد تا این کارها انجام بشود. موفقیت در این زمینه بار بزرگی را از دوش دولت بر می دارد.
آیا این تجربه به صورت عملی وجود دارد؟ بله، مطالعاتی صورت گرفته و اجرای طرح در شهر اصفهان بررسی شده است. این کار از نظر علمی امکان پذیر است و با توجه به توپوگرافی مناطق شهری در ایران قابل اجرا است. کار آسانی نیست و پیچیدگی های خود را دارد چند گروه باید در این خصوص کار کنند ولی کاری شدنی است. می توان روی هوا کار کرد. شهر های ما پستی و بلندی دارند در تهران هم ارتفاع 4000 متر داریم و هم دشت کم ارتفاع. در چنین وضعیتی سلول های حرارتی شکیل می شوند که با هم اختلاف دما دارند. اگر بتوان اختلاف بین دمای هوای سلول ها را بالا برد، سلول ها به سمت هم حرکت می کنند. معنی آشفتگی هوا همین حرکت است. آلودگی هوا در شهر ها محصول مداخله انسانی است و رفع آن هم به دست خودمان انجام خواهد شد. آلودگی هوا با بخشنامه و دستور از میان نمی رود، باید کار علمی کرد و از تجارب موفق دیگر کشور ها استفاده کرد.