برخی از کارشناسان خودروهای فرسوده را اولین متهم آلودگی هوا معرفی می کنند.به نظر شما ریشه معضل آلودگی هوا کجاست؟ معضل آلودگی هوا چالش دیروز و امروز کشور نیست. این مشکل نزدیک به سه دهه است که شهروندان پایتخت و 7 کلانشهر کشور را درگیر کرده است. از آنجایی که اراده ای برای حل بحران آلودگی هوا وجود ندارد، از این رو به نظر نمی رسد بتوانیم از شر آلودگی هوا خلاص شویم. اگر اراده ای برای حل این معضل وجود داشت حداقل در یکی از دولت هایی که در این سه دهه بر سر کار بودند دیده می شد. ولی تجربه ما از دولت های مختلف نشان می دهد مسائل محیط زیستی در اولویت نیستند. در دولت سیزدهم نه تنها اراده یا برای حل این مشکل قدیمی وجود ندارد بلکه می بینیم رییس جمهور سرفصل این موضوع را به چند دهه پیش بازگشت داده و اعلام می کنند: "نباید به بهانه محیط زیست اجازه توسعه به صنایع را ندهیم" این صحبت رییس جمهور یعنی تمام تلاش های فعالان محیط زیست در چند دهه گذشته بی اثر می شود.زیرا ما به خانه اول بر می گردیم و باید از صفر شروع کنیم و دوباره از اهمیت حفظ محیط زیست برای آقایان صحبت کنیم. در گذشته اقداماتی نظیر طرح جامع کاهش آلودگی هوا تعریف شد و آژانس جایکا ژاپن برای کاهش آلودگی هوا به مشارکت گرفته شد. ولی در عمل می بینیم سی سال است که اتفاقی در خصوص کاهش آلودگی هوا رخ نداده است.متاسفانه وضع بدتر هم شده است. مکزیک برای حل مشکل آلودگی هوا یک برنامه ای ده ساله را به اجرا درآورد و موفق شد.
در دهه های اخیر برنامه ها و طرح هایی تدوین شد، چرا تلاش ها در حل مشکل آلودگی هوا به نتیجه نمی رسد؟ ایران در حل مشکل آلودگی هوا به نتیجه نمی رسد چون سوخت آلوده ای دارد. اگرچه استاندارد های یورو بر سوخت تولیدی کشور بار شده است ولی این استاندارد ها با ورژن ایرانیزه اعمال می شود و مطابق با استاندارد های اروپایی نیست. خودرو های تولید شده در کشور مصرف سوخت استاندارد های جهانی را نشان نمی دهند. مهمترین راهکار کاهش آلودگی شهر های بزرگ تقویت و توسعه حمل و نقل عمومی است که در سی سال گذشته نه تنها مورد غفلت قرار گرفته است بلکه همواره در تلاش برای فروش خودرو و تقویت حمل و نقل شخصی نادیده گرفته شده است. تلاشی که دولت و خودروسازان داخلی برای فروش خودرو به مردم داشتند با تلاش برای تقویت، تجهیز و توسعه حمل و نقل عمومی قابل قیاس نیست. نمونه بارز توجه دولت به فروش خوردو وام های 25 میلیونی در سال های گذشته است که مردم را برای خرید خودرو تشویق می کرد و خودرو های که روی دست خودروساز مانده بود با این شیوه به فروش رفت. هزاران خودرو غیر استاندارد با تسهیلات دولتی 25میلیونی به مردم فروخته شد. درحالیکه اگر آن رقم کلان به تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی اختصاص داده می شد امروز درصد قابل توجهی از آلودگی هوا کاسته شده بود. خروج خودرو های فرسوده از چرخه مصرف و عدم شماره گذاری موتور سیکلت های غیر استاندارد یکی از راه حل های تعریف شده برای کاستن از آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور بوده و هست. این طرح در دولت های نهم و دهم به کندی پیش رفت و در ادامه به فراموشی سپرده شد. یک راهکار مهم و اساسی داریم آن هم ساماندهی خودرو های فرسوده و تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی است. اما گروه هایی که مانع از اجرای طرح های مرتبط هستند، سود و منفعت کلانی در حفظ وضعیت موجود دارند. در هر دوره ای قیمت خودرو ایرانی متناسب با سطح درآمد مردم و متناسب با کیفیت خودرو نبود و در هر دوره خودرو ساخت داخل با قیمت کلانی به فروش رسیده است. وقتی خودروساز می تواند تولید غیر استاندارد و بی کیفیت خود را با چنین قیمت هایی به فروش برساند، صحبت از گسترش حمل و نقل عمومی بی فایده است. شرکت های خودروساز خصولتی هستند و منافع آنها عاید گروه های بزرگی می شود که با دولت مرتبط هستند. دولتمردان باید دست از منافع شخصی خود بکشند و در تصمیم گیری ها به منفعت ملی چشم داشته باشند. به عبارتی امروز مشکل آلودگی شهر ها، خود ساخته است. سیستم برنامه ریزی و تصمیم گیری کشور با بی توجهی و یا با اقداماتی بر ضد محیط زیست کار را به اینجا رسانده است. همین مساله که وضعیت بدتر می شود نشان دهنده این نکته است که اراده ای برای حل مساله وجود ندارد.
آیا قوانین محیط زیست به اندازه کافی مطابق با شرایط بازدارنده و یا الزام آور نیستند؟ مساله و مشکل ما قانون نیست. مساله مجری قانون است. منافع دولت ها و دولتمردان با منافع محیط زیست هم سو نیست. از این رو به قوانین توجه نمی شود. زمانی گفته می شد قانون نداریم، ولی با تلاش فعالان محیط زیست قوانینی تصویب شد. قانون حفاظت از تالاب ها و قانون هوای پاک از راهکار های تعریف شده بود ولی حال و روز تالاب ها و حال روز هوای کلان شهر ها بدتر شد. این یعنی قانون تعیین شد ولی به مرحله اجرا نرسید. امروز مشکل نبود قانون نیست، اشکال منفعت طلبی دولتمردان و تصمیمگیران است. منافع گروه ها و جناح ها و اشخاص بر منافع ملی ارجحیت دارد. در مورد محیط زیست همه باید طرف ملت باشند چون همگی ما زیر یک آسمان نفس می کشیم. ایران دارنده ذخایر گاز قابل توجهی است اما تعدادی از نیروگاه ها و صنایع گاز سوز کشور با سوخت مازوت کار می کنند. پذیرفتن اش سخت است که به مردم کشوری غنی و ثروتمند بگویید یا بی برقی را تحمل کنید یا مازوت می سوزانیم تا برق قطع نشود با آلودگی هوا باید کنار آمد. این موارد نقص را نشان می دهد و عدم اراده دولت در حل بحران های محیط زیستی است. البته تلاش های اندکی در این حوزه صورت می گیرد، اما در برابر بزرگی مشکل ناچیز و بی اثر هستند.