ستاره صبح-حمله هواپیماهای بدون سرنشین، بخش هائی از تأسیسات مهم آرامکو در دو منطقه «عبقیق» و «خریص» عربستان سعودی را به آتش کشید. حمله‌ای که مسئولیت آن را جناح شورشی حوثی یمن بر عهده گرفت. هواپیماهای بدون سرنشین حوثی‌ها روز شنبه دو مرکز مهم نفتی در داخل عربستان سعودی را موردحمله قرارداده به تأسیساتی آسیب رساندند که اکثریت قریب به‌اتفاق تولید نفت خام این کشور را تصفیه می‌کند. این حمله می‌تواند تأمین نفت جهان را با وقفه روبرو سازد. این حملات بلافاصله باعث افزایش تنش‌ها در خلیج‌فارس گردید و به این سؤال کلیدی دامن زد که پهباد ها از کجا به پرواز درآمدند و چگونه حوثی‌ها موفق شدند به اهدافی در 500 مایلی خاک یمن در عمق خاک عربستان سعودی حمله نمایند. وزیر امور خارجه، مایك پومپئو، ایران را متهم كرد كه در پشت آنچه او «یك حمله بی‌سابقه به منبع انرژی جهان» نامیده بود، دست داشته است و ادعا كرد كه «هیچ مدرکی وجود ندارد كه حملات از یمن صورت گرفته باشد.» بااین‌وجود وی پایگاه پروازی خاصی را مشخص نکرد و سعودی‌ها خود نیز از اشاره مستقیم به ایران خودداری کردند. پرزیدنت ترامپ در تماس تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، حمله را محكوم كرد، كاخ سفید در بیانیه‌ای خاطرنشان ساخت ایالات‌متحده همچنان متعهد به حفظ ثبات در بازارهای جهانی نفت می‌باشد. بازرسان سازمان ملل متحد نوشتند که حوثی‌ها هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته‌ای را به دست آورده‌اند که می‌تواند تا 930 مایل برد داشته باشد. این احتمال وجود دارد که این پهباد ها از قلمرو تحت کنترل حوثی‌ها در یمن به پرواز درآمده باشد؛ اما همچنین ممکن است مبدأ آن‌ها از کشور دیگری مانند عراق یا حتی از داخل عربستان سعودی بوده باشد. تأسیسات نفتی مورد هدف قرارگرفته می‌تواند روزانه 8 میلیون و 450 هزار بشکه نفت خام را تصفیه کند. سخنگوی آرامکو غول نفتی عربستان، گفت که تولید 5.7 میلیون بشکه در روز - تقریباً بیش از نیمی از کل تولید روزانه کشور به حالت تعلیق درآمده است. وی مشخص نکرد كه چه میزان به تأسیسات آسیب وارد آمده است، اما بسته ماندن آن‌ها برای بیش از چند روز بر عرضه جهانی نفت تأثیر خواهد گذاشت. تحلیلگرانی که از نزدیک وضعیت صنعت نفت عربستان سعودی را دنبال می‌کنند می‌گویند آن‌ها شنیده‌اند که این تأثیر، چندان شدید نخواهد بود . این حملات نه‌تنها آسیب‌پذیری سعودی‌ها در جنگ علیه حوثی‌ها را نشان داد که مشخص نمود تا چه میزان با ابزار ارزان می‌توان هدف‌های گران‌قیمت را مورد اصابت قرارداد. ویم زویننبرگ محقق ارشد هواپیماهای بدون سرنشین در مؤسسه صلح هلندی پاکس PAX  گفت: هزینه هواپیماهای بدون سرنشین که مورداستفاده قرار گرفت ممکن است بیش از 15000 دلار نباشد. این حملات همچنین نشان داد که حوثی‌ها چگونه با استفاده از تاکتیک ابزار ساده دفاعی حضرت داوود علیه جالوت تا بدندان مسلح، توانستند از پهباد های ارزان‌قیمت، لایه جدیدی از نوسانات را به معادلات موجود در خاورمیانه اضافه کنند. چنین حملاتی نه‌تنها به زیرساخت‌های حیاتی اقتصادی آسیب می‌رساند، بلکه می‌تواند هزینه‌های امنیتی را افزایش، بازارها را مختل کند و ترس را گسترش دهد. درحالی‌که حوثی‌ها منابع مالی قابل‌توجهی ندارند، هواپیماهای بدون سرنشین راهی برای صدمه زدن به عربستان سعودی سومین پرداخت‌کننده هزینه تجهیزات نظامی در سال 2018 با 67.6 میلیارد دلار می‌باشد. فاری المسلمی از مؤسسین مرکز مطالعات استراتژیک صنعا، گفت: «این مشکل سعودی‌ها را به چالش کشیده است به‌طوری‌که آن‌ها به‌سختی می‌توانند با آن روبرو گردند، هرقدر هم که توان مالی، نظامی یا اطلاعاتی داشته باشند».نقش کلیدی مجتمع عبقیق در صنعت نفت عربستان، از دیگر دلایلی است که به نوشته نیویورک‌تایمز، عملیات اخیر یمنی‌ها را حائز اهمیت کرده است. «هلیما کرافت» تحلیلگر بازار سرمایه‌ در بنگاه «ار. بی‌. سی» می‌گوید این تأسیسات نفت چندین میدان نفتی عربستان را پالایش می‌کند و همین امر حمله به این مجتمع را به عملیاتی خاص بدل کرده است. کرافت می‌گوید: این نقطه کانونی برای حمله به زیرساخت‌های عربستان سعودی است. حمله به بقیق همیشه مایه نگرانی ما بوده است. «اِیمی میرز جِیف» تحلیلگر انرژی خاورمیانه در شورای روابط خارجی آمریکا معتقد است یمنی‌ها از اهمیت بالای این تأسیسات اطلاع کامل داشته‌اند و نقطه‌ای را هدف قرار داده‌اند که حداکثر «اثرگذاری و خسارت» را ایجاد کند. مؤسسه «راپیدان انرژی» هم تأسیسات بقیق را بافاصله زیاد از دیگر تأسیسات مشابه، مهم‌ترین مجمع نفتی در جهان توصیف و عنوان کرده است. زویجننبرگ می‌گوید قیمت ارزان پهپاد، دشواری شناسایی و هدف قرار دادن آن‌ها و توانایی بالای آن‌ها در ایجاد آسیب گسترده، موجب شده تا یمنی‌ها با استفاده از این ابزار، دست برتر را در برابر سعودی‌ها داشته باشند. نیویورک‌تایمز در گزارش خود نوشته است که یمنی‌ها می‌توانند در آینده تجربیات موفق خود درزمینه استفاده از پهپادها را با دیگر گروه‌های مقاومت در عراق، سوریه و لبنان نیز به اشتراک بگذارند.امارات متحده عربی در ماه ژوئیه با اعلام عقب‌نشینی سریع از میدان نبرد در یمن، ضربه مهلکی به ائتلاف به رهبری عربستان سعودی وارد ساخت. این کشور پول، اسلحه و به‌ویژه نیروهای نظامی زمینی در یمن را تأمین می‌کرد. این اقدام، دیپلمات‌ها و تحلیلگران را در شگفتی فروبرد که آیا عربستان سعودی به تنهائی قادر به ادامه جنگ خواهد داد؟ اگرچه دولت ترامپ حامی تلاش عربستان برای پس زدن ایران و متحدانش در منطقه بوده است، اما مخالفت کنگره با فروش اسلحه و اعزام نیروهای آمریکائی اضافی به عربستان سعودی دامنه حمایت ایالات‌متحده از سعودی‌ها را محدود کرده است.

14 سپتامبر 2019
تارنمای نیویورک‌تایمز
برگردان و تلخیص: شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com