سینا لطیف‌پور- پژوهشگر و مدرس موسیقی
روزانه انواع صداها گوش ما را آماج قرار می‌دهند. انسان از طریق صدا آنچه را که در اطرافش رخ می‌دهد، درک می‌کند. با شنیدن صدای زمزمه یا صدای فریاد، احساسات را متوجه می‌شویم و احساسات مختلفی در ما ایجاد می‌شود. صداهای اطراف ما می‌توانند خوشایند و یا ناخوشایند باشند. بسیاری از اصوات ناخوشایندی که ناخواسته می‌شنویم، آلودگی‌های صوتی نامیده می‌شوند. این آلودگی‌ها به‌ویژه در محیط‌های شهری بسیار زیاد است و تأثیرات مخرب زیادی بر سلامتی جسم و روان انسان بر جای می‌گذارند.
مشکل آلودگی صوتی یکی از مسائل مهمی است که مردم به‌صورت عمومی با سطوح بیش‌ازاندازه آن تماس دارند. توسعه شهرها، افزایش تعداد وسایل نقلیه، ازدحام جمعیت، زندگی در مجاورت ایستگاه‌های راه‌آهن، فرودگاه‌ها، کارخانه‌ها و بزرگراه‌ها باعث شده تا مردم هرچه بیشتر در معرض آلودگی صوتی قرار بگیرند. منابع تولید سروصدا بر پایه دسته‌بندی سازمان جهانی بهداشت به صنعت، ترافیک جاده‌ای، هوایی و ریلی و کارهای ساختمانی تقسیم می‌شود؛ اما در کلان‌شهرها مهم‌ترین عامل ایجاد آلودگی صوتی، سیستم حمل‌ونقل شهری به شمار می‌رود. تماس کوتاه‌مدت و بلند با آلودگی صوتی علاوه بر کاهش شنوایی می‌تواند باعث افزایش اضطراب، استرس، فشارخون، ناراحتی قلبی–عروقی، بدخوابی و کم‌خوابی و تغییر الگوی رفتاری و بسیاری معضلات دیگر شود.
بخش‌های مرتبط با محیط‌زیست در شهرهای سراسر دنیا برای آلودگی صوتی حد مجاز تعیین می‌کنند که با واحد «دسی‌بل» سنجیده می‌شود. تقریباً هرساله میزان آلودگی صوتی در اکثر شهرهای بزرگ افزایش پیدا می‌کند. نتیجه پایش ارزیابی‌های شهر تهران نشان می‌دهد که تراز صدای این شهر طی یک دوره 10 ساله بین 8 تا 9 دسی‌بل افزایش پیدا کرده است. حدود استاندارد آلودگی صوتی نیز در فضای آزاد در مناطق مسکونی، تجاری، صنعتی و در شب و روز متفاوت و از 45 تا 75 دسی‌بل تعیین‌شده است. به‌عنوان‌مثال صدای افتادن برگ درخت 20 دسی‌بل، یک مکالمه عادی بین دو نفر حدود 60 دسی‌بل و صدای موتور هواپیما 150 دسی‌بل صدا تولید می‌کند. با توجه به اینکه سروصدا یا آلودگی صوتی را می‌توان صدای ناخواسته‌ای دانست كه موجب بر هم زدن آرامش یا تمركز افراد می‌شود، صدای موسیقی نیز اگر در یك موقعیت و زمان نامناسب ایجاد شود، می‌تواند به‌عنوان یک منبع آلودگی صوتی در نظر گرفته می‌شود.
امروزه برای کنترل آلودگی‌های صوتی روش‌های مختلفی مثل حذف یا جابجایی منابع آلودگی، ایجاد فاصله استاندارد بین منابع آلاینده صوتی و مناطق مسکونی، جلوگیری از انتقال صدا به‌وسیله عایق‌های صوتی، استفاده از پنجره‌های دوجداره و کاشت درختان وجود دارد؛ اما علیرغم تلاش‌هایی که امروزه برای کنترل این پدیده صورت می‌گیرد، متأسفانه در بسیاری از مواقع در امان ماندن از آن غیرممکن به نظر برسد. در این راستا استفاده از موسیقی مناسب برای جبران اثرات این مشکل جوامع شهری می‌تواند تأثیرگذار باشد.
گوش سپردن به موسیقی مناسب به‌صورت مؤثر و هوشمندانه می‌تواند ترشح هورمون کورتیزول، ضربان قلب و فشارخون را کاهش داده و باعث ترشح هورمون اکسیتوسین در بدن شود که احساس آرامش و خوشی در فرد ایجاد می‌کند.
اکنون بشر با پشت سر گذاشتن عصرهای مختلف مانند عصر کشاورزی، صنعت و تکنولوژی در عصر اطلاعات به سر می‌برد. این فوران اطلاعات در کنار تأثیرات مثبت، تأثیرات منفی و آشفتگی‌های زیادی برای انسان به همراه دارد، زیرا ذهن به‌طور مداوم در حال پردازش و آنالیز حجم زیادی از اطلاعات است.
ما در حین انجام فعالیت‌های روزمره، در مسیر رفت آمد و یا بعد از پشت سر گذاشتن یک روز شلوغ و پرسروصدای کاری می‌توانیم با گوش دادن به موسیقی‌های خوب و غنی با هارمونی‌ها و ملودی‌های زیبا یا موسیقی همراه با صداهای طبیعت، ذهن خود را به این اصوات سپرده و استرس را از خود دور کرده و آرامش روانی را به خود بازگردانیم.