سینا لطیف‌پور- پژوهشگر و مدرس موسیقی
موسیقی عبارت است از بیان و انتقال احساس از طریق اصوات و با توجه به اینکه از احساس و احوال درونی انسان سرچشمه می‌گیرد، به‌طورقطع می‌تواند بر روی احوال درونی شنونده نیز تأثیرگذار باشد. استرس نیز یکی از همین احساسات است که عوامل مختلف بیرونی می‌تواند باعث ایجاد آن شود. استرس و اضطراب جزو احساسات رایجی است که در طول زندگی بارها و بارها تجربه کرده‌ایم، اما زمانی که این حالت شدید و از کنترل خارج شود، می‌تواند مشکلاتی جدی برای سلامت روحی و جسمی انسان ایجاد کند. در دنیای امروز هرچه زندگی پیچیده‌تر می‌شود، استرس انسان‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که اکنون استرس به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان مدرن تبدیل شده است. هجوم خبرهای منفی، اتفاقات ناخوشایند، پیچیدگی‌های روابط عاطفی، از دست دادن عزیزان، مشکلات شغلی، فشارهای اقتصادی و ... نمی‌گذارند روزهای بدون استرس زیادی را تجربه کنیم. به همین دلیل است که یافتن راه‌هایی برای کاهش و کنترل استرس و اضطراب و بازگرداندن آرامش یکی از الزامات بشر امروز به‌حساب می‌آید. درعین‌حال پیدا کردن دارویی ضد استرس که در هر شرایطی برای ما مناسب باشد، آسان نبوده و به عبارتی غیرممکن به نظر می‌رسد.
مهم‌ترین اقدام در این زمینه تلاش در جهت مدیریت و کنترل این حس ناخوشایند است. ورزش کردن، سفر رفتن، مطالعه و حضور در جمع‌های موردعلاقه و روابط اجتماعی مثبت ازجمله فعالیت‌هایی هستند که به ما در مدیریت استرس کمک خواهند کرد. در موارد بسیاری هم افراد برای کاهش استرس به پزشک و متخصص مراجعه می‌کنند و از مشاوره و دارو برای کنترل آن بهره می‌برند. متأسفانه برخی از مواقع ازجمله در بحران جهانی موجود ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، استرس به میزان زیادی افزایش یافته و همچنین از بسیاری از روش‌های یاد شده مثل سفر و حضور در اجتماعات، نمی‌توان بهره جست. در اینجا باید گفت یکی راه‌های اثربخش برای کنترل و غلبه بر استرس، استفاده از موسیقی است.
نقش موسیقی در تحت تأثیر قرار دادن احساسات ما به امری انکارناپذیر بدل شده است. امواج موسیقی به دلیل برخورداری از بار هیجانی و عاطفی، تأثیرات عمیقی بر روحیه و عواطف انسانی دارد. از موسیقی می‌توان به‌عنوان یک ابزار قدرتمند برای دور کردن استرس استفاده کرد. گوش کردن به موسیقی می‌تواند آرامش زیادی به ذهن و بدن انسان منتقل کند. موسیقی با ایجاد تغییر در ضربان قلب و فشارخون ترشح هورمون‌های استرس‌زا را کاهش می‌دهد.
حال چگونه می‌توانیم با استفاده از موسیقی تنش‌ها و استرس‌های روزانه را مدیریت و از خود دور کنیم؟ در خصوص خوددرمانی با موسیقی یکی از نکات مهم این است که توجه داشته باشیم ما در زندگی مدرن امروزه بیش‌ازحد در معرض آلودگی‌های صوتی قرار داریم. اصواتی که به اختیار ما پخش نمی‌شوند ازجمله شبکه‌های اینترنتی، کانال‌های تلویزیونی، تبلیغات، انواع آلودگی‌های صوتی و غیره. برای استفاده مفید و مؤثر از موسیقی در راستای کنترل و مدیریت استرس و ایجاد آرامش، لازم است در حد امکان این اصوات را از خود دور کرده و موسیقی را با ذهن متمرکز و به‌صورت آگاهانه و هوشمندانه انتخاب کرده و گوش فرا دهیم. در موسیقی‌درمانی برای غلبه بر استرس نیز اصوات در فرکانس‌های مختلفی تهیه می‌گردد و در بسیاری موارد اصوات آرامش‌بخش و صداهای طبیعت وجود شنونده را از تنش‌های عصبی تخلیه کرده و به مغز در غلبه اصولی بر افکار منفی و استرس‌های آزاردهنده کمک می‌کند. در این روش موسیقی‌درمانی که به آن روش غیرفعال (پسیو) گفته می‌شود، کافی است قبل از خواب، زمان مطالعه، هنگام برخی از فعالیت‌های کاری، در حین رانندگی یا در وسایل نقلیه عمومی و ... به اصوات و موسیقی‌هایی اثرگذار گوش دهیم تا ذهن و روان خود را جهت اهداف موردنظر پیش ببریم. موسیقی قطعاً می‌تواند از روش‌های کم‌هزینه و درعین‌حال لذت‌بخش و ثمربخش برای کاهش استرس به‌حساب آید.