پایدارترین نظام‌های سیاسی نظام‌هایی بوده‌اند که بر اساس احزاب سطح ملی  نه سطح محلی و طایفه‌ای تشکیل‌شده‌اند. احزابی مثل حزب‌های کارگر و محافظه‌کار انگلستان یا حزب دموکرات مسیحی آلمان و احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا و حزب‌های مشابه در سایر کشورهای پیشرفته در اروپا و آسیا. این نظام‌ها دستاورد اقتصادی بیشتری داشته‌اند. یک نظام سیاسی حزبی یک حُسن دارد که فرصت‌طلبان سیاسی را در یک‌فاصله باز از خود نگه می‌دارد.این‌جانب طی چهل سال گذشته مجموعه‌ای از افراد عمدتاً اقتصادی را دیده‌ام که در زمان دولت جناب مهندس موسوی در اطراف دولت پرسه می‌زدند و در حد معاون وزیر مشغول به کار بودند، در زمان دولت شادروان هاشمی از طرفداران سیاست او و در تعصب و دولت‌خواهی داد سخن می‌دادند و مشاغلی داشتند، در دولت آقای خاتمی باز داد اصلاح‌طلبی سر می‌دادند و مشاغلی در اختیار داشتند، در دولت آقای احمدی‌نژاد بعضی به مقام‌های عالی رسیدند. حالا هم که حکم  و شرایط و ضوابط مشارکت سیاسی انتخاب خواهد کرد. در سیاست خارجی ، رئیس جمهور جدید ایران که احتمالاً غافلگیر کننده خواهد بود ، ممکن است در زمینه روابط ایران و آمریکا در آینده در یک روند قرار گیرد.در صحنه سیاسی ایران از سال 1357 ، مشخص شده است که وجه می توان نوسانات قابل کنترل را توصیف کرد ، اصلاح طلبان و اصول گرایان بی وقفه برای کنترل قوه مجریه و مقننه در حال رقابت بوده اند. دولت اصلاحات خاتمى ایده های نویدبخشی بوِیژه در عرصه فرهنگ داشت ولی چنانچه همگان شاهد آن بودند در عمل چندان قابلیت اجرائی از خود بروز نداد. جناح اصول گرا که در تابستان 1384 زمام قدرت را در دست گرفت - در آن زمان نومحافظه کاران ایرانی لقب گرفته بودند - این جناح به رهبری محمود احمدی نژاد ، در نهایت پس از انتخابات ریاست جمهوری دوم خود (2013-2013) برای بار دوم در قدرت استقرار پیدا کرد. دولت روحانی ، که در سال 1392 قدرت را به دست گرفت ، در اصل ائتلافی بود بین اصلاح طلبان دولت محور و نخبگان قدیمی تکنوکرات که در اصل توسط هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور پیشین پرورش یافته بودند. مانند روحانیون اصلاح طلب معتبرت در اواخر دهه 1990 و اوایل دهه 2000 ، دولت روحانی نیز به ویژه در رابطه با اقتصاد ، بیش از حد وعده داد و کمتر عمل کرد. دولت حسن روحانی رئیس جمهور با هدایت یک فلسفه اقتصادی نئولیبرالی ، برخی از نقایص ساختاری و نابرابری ها را در اقتصاد ایران ، که برای اولین بار در دوران ریاست جمهوری رفسنجانی (1979-1999) مورد توجه قرار گرفت ، تشدید کرد. نتیجه نهایی این است که دولت روحانی نه تنها خود را منزوی کرده است ، بلکه ، ایجاد یک فضای اقتصادی است که بیشترین آسیب را به طبقات اقتصادی اجتماعی وارد کرده است.به طور سنتی ، انتخابات ریاست جمهوری در ایران رای گیری بالایی داشته است. آخرین انتخابات در ماه مه سال 2017 ، 70 درصد مشارکت داشت که در مقایسه با انتخابات مشابه در کشورهای غربی ، مطلوب است. به عنوان مثال ، مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر 2020 تنها 67 درصد - بالاترین میزان رای دهندگان در 120 سال گذشته بود. مشارکت نسبتاً کم در انتخابات پارلمانی ایران در سال 1398 به گمانه زنی ها در مورد انتخابات ریاست جمهوری با استقبال کم مشابه در میان مردم را دامن زد. اما این رابطه به ظاهر خاص مردم ایران با انتخابات ریاست جمهوری را نادیده می گیرد ، که در برهه های مهم نتایج غیرقابل پیش بینی ای به بار آورده است. این امر در انتخابات ریاست جمهوری مه 1997 که اصلاح طلبان را برخلاف همه انتظارات به قدرت رساند و بار دیگر در انتخابات ژوئن 2005 که جناح احمدی نژاد را به قدرت رساند، بیشتر مشهود بود.

 27 مه 2021
تارنمای میدل ایست ای
برگردان علی اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com