ستاره صبح-به نظر می‌رسد بحث داغ بین تهران و واشنگتن می‌تواند در این سؤال خلاصه شود که: کدام طرف اولین حرکت را انجام می‌دهد؟ تهران می‌خواهد واشنگتن اولین گام را با لغو کلیه تحریم‌ها بردارد، چراکه پس از خروج یک‌جانبه از توافق هسته‌ای در سال 2018 مسئول نقض تعهدات و تحمیل خسارات سنگین به ایران بوده است. هرچند واشنگتن، بازگشت فوری و خودکار به توافق هسته‌ای را رد می‌کند، اصرار دارد، این تهران است که باید با برگشت به تعهدات برجامی، تمام فعالیت‌های خود كه موجب نقض آن گردیده است را متوقف و 17 كیلوگرم اورانیوم غنی‌شده (20 درصد) تولیدی را تحویل دهد. واشنگتن همچنین می‌خواهد تهران سانتریفیوژهای اضافی را که مورداستفاده قرارگرفته‌اند را از بین ببرد و تمام تولید اورانیوم غنی‌شده را متوقف نماید. واشنگتن با بازگشت خود به توافق هسته‌ای، این موضوع را پنهان نمی‌کند که به دنبال دستیابی به «توافق جامع» با ایران است، توافقی که دربرگیرنده برنامه موشکی و نقش منطقه‌ای آن باشد. ایران كه از این امر آگاه است، می‌گوید كه مذاكرات در سال 2015 به اتمام رسیده است و از باز كردن بقیه پرونده در میز مذاكره امتناع می‌ورزد. در حالیکه واشنگتن در تحمیل این شرط که ایران باید ابتدا به تعهدات خود بازگردد دیگر تنها نیست و پشتیبانی قدرتمندانه ترویکای اروپائی یعنی: فرانسه، آلمان و انگلیس را در پشت سر دارد. فدراسیون روسیه و اتحادیه اروپا ایران را به انجام تعهدات خود ترغیب می‌کنند. آن‌ها در خصوص پیامدهای سقوط توافق هسته‌ای به تهران هشدار می‌دهند تا از اصرار به ادامه «نقض تعهدات» خود در برجام دست بردارد. اصراری که برنامه هسته‌ای ایران را از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) خارج می‌سازد. هیچ‌کس دوست ندارد توافق هسته‌ای به هم بخورد، به‌استثنای سه یا چهار کشور که اسرائیل در رأس آن‌ها است - این‌یک واقعیت مشهود است. بااین‌حال، اختلافات پیرامون راه‌های نجات توافق و شرایط لغو تحریم‌های آمریکا یا بازگشت به تعهدات ایران گیج‌کننده به نظر می‌رسد. این چالش، روابط بین واشنگتن و تهران را در میان این اختلافات قرار می‌دهد که توسط افراط‌گرایان هر دو طرف و همچنین متحدان آن‌ها تقویت و هرچه بیشتر تعمیق می‌شود. اگر این نیت‌ها درست باشد و طرفین به منافع مردم منطقه و نیاز آن‌ها به امنیت، ثبات و توسعه وفادار باشند، «دیپلماسی» به‌عنوان وسیله‌ای برای نجات توافق از دست نخواهد رفت. رابرت مالي، نماینده ويژه در امور ايران، كه بيش از 5 سال پيش در تلاش براي نهايي كردن توافق شركت داشت، می‌تواند شکاف‌ها را برطرف و به‌سوی اجرای تاکتیک‌های گام‌به‌گام، اقدامات اعتماد ساز، تلفيق طرف سوم در تلاش برای حل‌وفصل منازعات گام بردارد. متأسفانه برای طرف‌های درگیر، پویایی داخلی هر یک از آن‌ها ممکن است مانع پیشرفت در مسیر حل‌وفصل توافق هسته‌ای گردد. ایران پنج ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری را برگزار می‌کند - زمان برای انجام مذاکرات با ایران چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. در واشنگتن، مشکلات داخلی گریبان دولت جدید را گرفته است بطوریکه تقریباً تمام‌وقت و انرژی خود را صرف غلبه بر آن‌ها می‌کند. با حضور متحدانی مانند بنیامین نتانیاهو و آویو کهاوی رئیس ستاد مشترک اسرائیل که سیاست‌های فشار و سیاه نمایی را اعمال می‌کنند به همراه لابی پرنفوذ یهودیان در واشنگتن، وظیفه و کار دولت بایدن در قبال ایران را چالش‌برانگیز خواهد کرد.
4 فوریه 2021
تارنمای میدل ایست مانیتور
برگردان علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com