ستاره صبح، فائزه صدر: سقوط دولت سوریه و فرار بشار اسد از کشور در شرایطی رخ داد که به نظر می‌رسید ارتش سوریه روحیه جنگ نداشت و در برابر پیشروی مخالفان مقاومتی از خود نشان نمی‌دهد. پس از سیزده سال آشفتگی، جنگ داخلی و اوج گرفتن فقر و تورم، سوری‌ها از جمله ارتشیان از ادامه وضع موجود خسته شده بودند و از سقوط اسد استقبال کردند. هرج‌ومرج در سوریه می‌تواند به خارج از مرز سرایت کند، در این صورت ایران یکی از این کشور های منطقه خواهد بود که مورد تهدید ناآرامی‌ها است. ستاره صبح در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی راد، دیپلمات پیشین به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
عبدالرضا فرجی راد در رابطه با نسبت میان سقوط رژیم اسد و تنش 14 ماه گذشته خاورمیانه گفت: عامل مهمی که در مورد سوریه باعث همبستگی روسیه، آمریکا، ترکیه، کشور های عرب و اسرائیل شد؛ تلاش برای عدم دسترسی ایران به حزب الله و لبنان بود. البته بشار اسد نیز در صدد برقرار کردن زمینه این موضوع بود و حتی با وجود باقی ماندن اسد در قدرت نیز به مرور این امکان دسترسی برای ایران قطع می‌شد.
وی در این رابطه افزود: البته هر کدام از این کشور‌ها در سقوط رژیم اسد منافعی داشتند. امروز می‌بینیم اسرائیل به دنبال چه بود با این ماجرا چه چیزی به دست آورد؟ اسرائیل جنوب جولان را گرفته و تانک های اسرائیلی تا نزدیکی دمشق آمده‌اند و با توجه به کارنامه‌ای که از اسرائیل می‌شناسیم معلوم نیست این منطقه را ترک کند یا نه؟!
دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه گفت: اسرائیل با بمباران های اخیر خود زیر ساخت را در سوریه از بین برد به طوری که با وجود فقیر بودن سوریه جبران این خسارات سخت و ناممکن خواهد بود.
وی افزود: اسرائیل به شیوه تخریب زیر ساخت‌ها و از بین بردن امکان حیات در مناطق پیرامونی، امنیت خود را تأمین می‌کند. تهاجم اسرائیل به سوریه چنان وسیع است که خود اسرائیلی‌ها می‌گویند تاکنون چنین حمله هوایی گسترده‌ای نداشتیم.
فرجی راد با اشاره به نقش ترکیه در تحولات سوریه اضافه کرد: ترکیه نیز اهداف دیگری دارد از نظر تاریخی سوریه را حوزه نفوذ خود می‌داند و با توجه به ادعایی که دارد شمال سوریه را اشغال کرده است. از طرفی اعراب سوریه را کشوری در حوزه نفوذ دنیای عرب می‌دانند.
وی تشریح کرد: هر کشوری که در ماجری سوریه دست داشت به دنبال منافع خود بود. این تضاد منافع به زودی با علائمی از درگیری و اختلافات میان گروه‌ها نمایان خواهد شد.
سفیر پیشین ایران در نروژ ابراز عقیده کرد: احتمال حرکت سوریه بر مسیری دموکراتیک پایین است. عامل اصلی این حوادث فقر و فساد در سوریه بود. جنگ لبنان، تضعیف حزب الله و قطع ارتباط محور مقاومت در ماجرای سقوط اسد نقش اساسی داشت، اما مسئله اصلی بالا بودن فقر و فساد در سوریه بود.
وی گفت: وقتی فرماندهان ارتش و کادر هایشان حقوق ماهیانه 20، 30 و 40 دلاری می‌گرفتند و یک فرمانده ارتش باید برای گذران زندگی خود بعدظهر دست فروشی می‌کرد، معلوم است که ارتش در مقابل رقیب استادگی نخواهد کرد.
فرجی راد اظهار داشت: اداره کردن کشور بودجه می‌خواهد، ارتش تجهیزات جدید می‌خواست، ولی رقیب به بهترین و جدیدترین تجهیزات مجهز بود. تورم در سوریه بی داد می‌کرد و کشور در مسیر فروپاشی بود از این رو فرماندهان ارتش سوریه هیچ مقاومتی نشان ندادند و حکومت سقوط کرد.
استاد علوم سیاسی یادآور شد: بشار اسد می‌خواست از جبهه مقاومت کنار بکشد و از طریق امارات در حال گفت‌وگو بود همین موضوع باعث شد ترکیه احساس کند پذیرش مجدد اسد در دنیای عرب و کناره گیری او از جبهه مقاومت، منجر به شروع بازسازی در سوریه می‌شود و ترکیه دیگر نمی‌تواند برنامه های خود برای سلطه بر سوریه را اجرا کند.
فرجی راد در رابطه با تهدید امنیتی ایران از جانب سوریه گفت: ایران کشور بزرگ و با اهمیتی است که با سوریه تفاوت‌های مبنایی دارد ولی در ایران هم فقر در حال گسترده شدن است. مشکل ایران فقر، تحریم، تبعیض و فساد است. این مسائل جامعه ایران را رنج می‌دهد. اولین قدم ایران برای سوریه نشدن این است که با غرب مذاکره و مصالح کند و تحریم‌ها برطرف شود.
دیپلمات پیشین با تاکید بر لزوم مذاکره خاطر نشان کرد: مذاکره یعنی بده بستان و در چنین فضایی است که ایران می‌تواند درباره مسائل منطقه صحبت کند، خواسته هایش را مطرح بکند، یک قدم پس بکشد و یک قدم پیش بیاید. وگرنه آنچه در متن بیانیه‌ها گفته می‌شود راه به جایی نمی‌برد، پای میز مذاکره می‌توان نتیجه گرفت.
وی افزود: ایران باید ژئوپولتیک خود را باز کند و مسائل اش را با طرف‌ها به گفت‌وگو بگذارد. تا پیش از این گفته می‌شد وقتی مذاکره می‌کنیم در رابطه با مسائل منطقه صحبت می‌شود و اولین چیزی که گفته خواهد شد در رابطه با جبهه مقاومت است و خواسته‌ها حول محور خروج ایران از عراق و سوریه و عدم کمک به حزب الله لبنان است. اما امروز دیگر این موارد برای غرب مطرح نیست اما اهمیت مذاکره برای ایران همچنان باقی است.
این کارشناس روابط بین‌الملل اضافه کرد: ایران در بازی نیست و نمی‌تواند از وقوع موفقیت های اسرائیل جلوگیری کند. باید پای میز مذاکره بنشینیم و اجازه ندهیم اسرائیل بار دیگر موفقیت دیگری پشت مرزهای شمال غربی ما کسب کند. زمان آن فرا رسیده که به اهمیت قفقاز توجه کنیم. قطع کردن مسیر شمالی ایران برنامه بعدی است.
وی افزود: طرف مقابل با گفت‌وگو و توافق، با قدرت کارهای مشترکی انجام می‌دهد و ما نتایج تلخ آن اتحاد‌ها را مشاهده می‌کنیم. ترکیه تا این لحظه هیچ انتقادی از اسرائیل نداشت درحالیکه اسرائیل امروز سرزمین دیگری را اشغال کرده است. ایران باید تلاش کند تا در حوزه شمال غرب از اسرائیل شکست نخورد. این استاد دانشگاه اظهار داشت: تأخیر در گفت‌وگو دیگر به مصلحت نیست باید با مذاکره بن بست‌ها را بشکنیم. مذاکره روندی طبیعی برای بده بستان است. برداشت های منفی از مذاکره غلط است. مذاکره می‌تواند با برداشته شدن تحریم‌ها در کاهش فقر موثر واقع شود. عبدالرضا فرجی راد در پایان سخنان خود تاکید کرد: اگر رقبای ایران در ساقط کردن رژیم اسد موفق شدند، نتیجه گفت‌وگو و مذاکره با قدرت های جهانی بود زیرا بدون گرفتن چراغ سبز موفق نمی‌شدند. ایران با تحریم گفت‌وگو جز همبستگی رقبا و دشمننش هیچ چیز دیگری به دست نمی‌آورد.